Gwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywnaGwiazdka nieaktywna
 

ACTA DIURNA (607) Kolejny serwis ze świata. Dziś w różnych agencjach pojawia się wyjątkowo dużo informacji, prawdopodobnie do wieczora uzbiera się kolejna porcja. Zapraszam.

* Pomimo porozumienia w sprawie zawieszenia broni, intensywność ostrzałów obwodu donieckiego i ługańskiego rośnie. Coraz więcej jest przypadków łamania rozejmu i zwiększania presji wojskowej ze strony wojsk ukraińskich. Poinformowała o tym Organizacja Narodów Zjednoczonych. Przez całą ubiegłą noc trwał ostrzał Doniecka przez artylerię dalekiego zasięgu. „W nocy z 10 na 11 października ostrzelano rejon kujbyszewski”, - podano w komunikacie na stronie Rady Miasta. W ciągu doby w Doniecku zginęło trzech cywilów, a czterech zostało rannych. Pociski trafiły w kilka domów, w wyniku czego w mieście wybuchły pożary. Pociski trafiły także w sklep, restaurację i budynek klubu fitness. Służby komunalne usuwają skutki ostrzałów. W centrum Doniecka nadal słychać silne wybuchy. Ponownie odnotowano też zmasowane ostrzały dzielnic mieszkalnych i obiektów infrastruktury w różnych miejscowościach. W Ługanskiej Republice Ludowej według danych świadków ukraińska artyleria obrała za cel wioski Gorodiszcze i Wiergulówka. .  „Jeśli tak wygląda rozejm, to jak wygląda wojna?” – pyta rosyjski komentator z RT.  
 
* Premier proklamowanej w trybie jednostronnym Donieckiej Republiki Ludowej Aleksander Zacharczenko poinformował o wprowadzeniu od soboty „reżimu ciszy” w Donbasie i rozpoczęciu w ciągu pięciu dni wycofywania artylerii i ciężkiego sprzętu. W komunikacie ONZ podkreślono, że ludność objętych działaniami bojowymi rejonów nadal potrzebuje pomocy humanitarnej i zaznaczyła, że powinna być ona udzielana
 
* W sztabie powstańców DRL poinformowano w sobotę, że Gwardia Narodowa między rejonem pietropawłowskim obwodu dniepropietrowskiego a regionem dobropolskim obwodu donieckiego przy pomocy sprzętu budowlanego kopie rów i buduje betonowe ogrodzenie. „Zmobilizowano miejscową ludność na budowę”, - powiedział rzecznik sztabu powstańców DRL. W piątek na stronie prezydent Ukrainy podano, że w obwodzie donieckim na polecenie Petra Poroszenki budowane są „trzy linie obrony”. „Silna sanitarna ochrona” budowana jest w celu powstrzymania powstańców i dywersantów, którzy mogą wprowadzać chaos „w pokojowe życie Ukraińców”.


 * W amerykańskich miastach St. Louis i Ferguson, gdzie w ciągu ostatnich miesięcy z rąk policjantów zginęło dwóch czarnoskórych nastolatków, rozpoczęła się czterodniowa akcja protestacyjna. Organizatorzy akcji oczekują, że weźmie w niej udział 6000 ludzi z różnych stanów. Według lokalnej policji, uczestnicy akcji nie będą zatrzymywani. Funkcjonariuszom policji towarzyszą tłumy protestujących.


 * Duma Państwowa Rosji zwróciła się do światowych parlamentów, ONZ, OBWE i Rady Europy z apelem o przeprowadzenie niezależnego międzynarodowego śledztwa w sprawie przestępstw przeciwko cywilom na południowym wschodzie Ukrainy. Autorem projektu jest przewodniczący Dumy Państwowej Siergiej Naryszkin oraz szefowie czterech jej frakcji. Duma Państwowa proponuje zwołanie konferencji międzynarodowej na temat współczesnych zagrożeń. W dokumencie podkreślono, że wszyscy sprawcy przestępstw przeciwko narodowi ukraińskiemu powinni stanąć przed sądem. Podkreślono, że kierownictwo USA i UE nie chce dostrzegać obiektywnej sytuacji i udziela Kijowowi wszelkiego wsparcia.  

 * Rozmowy w sprawie korekty umowy stowarzyszeniowej Ukrainy z UE nie będą łatwe. Euroazjatycka Unia Gospodarcza (EUG) musi wystąpić z solidarnym stanowiskiem – oświadczył prezydent Rosji Władimir Putin. Powiedział on, że trzeba przekonać partnerów, by zrezygnowali z przeciwstawiania europejskiej i euroazjatyckiej integracji na korzyść obu projektów. Prezydent poinformował również, że szereg państw i regionalnych organizacji przejawia zainteresowanie EUG.  

 * Rosyjski rząd zatwierdził podpisanie umowy międzyrządowej z Chinami w sprawie współpracy w sferze dostaw gazu przez gazociąg Siła Syberii. Za realizację umowy odpowiadać będą Gazprom i China National Petroleum Corporation. Kraje zobowiązują się do zapewnienia im ulgowych warunków podatkowych. Umowa jest zawierana na 40 lat, a następnie będzie automatycznie przedłużana na okres pięciu lat. Poinformowano również, że Rosja i Chiny będą wspierać wykorzystywanie krajowych walut w rozliczeniach w sektorze energetycznym.  

 * Prezydent Władimir Putin zaproponował liderom państw Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej, by kolejny, wyznaczony na grudzień, szczyt odbył się w Moskwie. Jak powiedział, ten pomysł był już omawiany z przywódcami Białorusi i Kazachstanu. Przywódcy Rosji, Białorusi, Kazachstanu i Armenii podpisali w piątek umowę w sprawie przystąpienia Armenii do traktatu o EUG. Wydali również oświadczenie w sprawie „mapy drogowej” dotyczącej przystąpienia Kirgistanu do unii. Umowa w sprawie stworzenia EUG na bazie Wspólnej Przestrzeni Gospodarczej Białorusi, Kazachstanu i Rosji wejdzie w życie 1 stycznia 2015 roku.  

 * Rozmowy w sprawie złagodzenia wprowadzonych przeciw Rosji w związku z konfliktem na Ukrainie sankcji mogą rozpocząć się w ciągu najbliższych kilku tygodni. Jednak w wypadku braku postępów w kwestii zawieszenia broni możliwe jest wprowadzenie dodatkowych środków. Poinformował o tym zastępca asystenta amerykańskiego prezydenta ds. bezpieczeństwa narodowego, Tony Blinken. Powiedział on, że „obecnie zadanie polega na rzeczywistej realizacji porozumienia, które podpisała Rosja”.  

 * Premier Chin Li Keqiang jest przekonany, że w Hongkongu może być zapewniona „socjalna stabilność”. Mówił on o tym podczas wizyty w Niemczech. Li Keqiang podkreślił, że Pekin nadal będzie wykorzystywał model „jeden kraj, dwa systemy” w zarządzaniu Hongkongiem i nie planuje zmian w zakresie autonomii tego regionu ani zmian w zarządzaniu miastem. Tzw. rewolucja parasolek przygasła, ale tysiące demonstrantów wciąż pozostaje w finansowej dzielnicy Hongkongu po tym, jak kilka dni temu władze miasta odwołały rozmowy z protestującymi studentami.

 * W Wielkiej Brytanii antyunijna i antyimigracyjna Partia Niepodległości Zjednoczonego Królestwa ma swego pierwszego posła w Izbie Gmin. Po wczorajszych (9 października) wyborach uzupełniających ogłoszono dziś wyniki: mandat poselski uzyska Douglas Carswell, który dotychczas reprezentował swój okręg jako konserwatysta. Carswell przeszedł z szeregów Partii Konserwatywnej do UKIP w końcu sierpnia. Wybory uzupełniające w okręgu Clacton we wschodniej Anglii były konsekwencją honorowego zrzeczenia sie przezeń mandatu poselskiego, choć mnógł go zachować do wyborów powszechnych w maju przyszłego roku. Douglas Carswell powiedział dziś po głoszeniu wyników: Ustąpiłem z parlamentu i stanąłem do tych wyborów, bo odpowiadam przede wszystkim i w ostatecznym rozrachunku przed wami. Wy jesteście moim szefem i nie zawiodę was. Carswell uzyskał wyższą przewagę nad pozostałymi kandydatami niż 4 lata temu jako konserwatysta. Jeszcze groźniej dla torysów wygląda wynik w drugich rozpisanych wczoraj wyborach uzupełniających, w okręgu pod Manchesterem, gdzie wygrał labourzysta. Ale kandydat UKIP otrzymał tylko o 600 głosów mniej i zepchnął konserwatystę na trzecią pozycję. Jest to dowód, że UKIP jest w stanie rozbić głosy prawicy i otworzyć Partii Pracy drogę do zwycięstwa w wyborach za 7 miesięcy, przed czym przestrzega premier David Cameron.  

 * Francuskie Zgromadzenie Narodowe przyjęło projekt ustawy, który przewiduje zmniejszenie udziału energii nuklearnej w produkcji prądu. Ustalono, że do 2025 roku udział elektrowni atomowych w produkcji energii elektrycznej zmaleje z obecnych siedemdziesięciu pięciu do pięćdziesięciu procent. Ekolodzy są usatysfakcjonowani, ponieważ Francja - pierwsza w Europie potęga nuklearna dla celów pokojowych - dała, ich zdaniem, przykład innym. Działaczom Zielonych chodzi o to, aby zamknąć niebezpieczne, według nich, dla środowiska elektrownie atomowe i skoncentrować się na energii odnawialnej. Ta ostatnia - według ustaleń Zgromadzenia Narodowego - ma zwiększyć swój udział w produkcji prądu do 32 procent w roku 2030.  Ustawa ma to być swoistą rekompensatą za rezygnację z ekopodatku nakładanego na ciężarówki. Polskich komentatorów zastanawia fakt, iż w czasie niedawnej wizyty polskiej premier Ewy Kopacz w Paryżu prezydent François Hollande namawiał na odejście od węgla i korzystanie z energii nuklearnej.  

 * Lider Korei Północnej Kim Dzong Un, który od 3 września nie pokazywał się publicznie, uszkodził sobie ścięgno, - poinformowało dziennikarzy źródło w północnokoreańskim rządzie. Zgodnie z jego słowami, Kim Dzong Un otrzymał kontuzję podczas ćwiczeń wojskowych, które odbywały się na przełomie sierpnia i września. „Rozkazał generałom, aby wzięli udział w ćwiczeniach, i sam również to zrobił. Oni pełzali, biegali i przetaczali się, i Kim Dzong Un uszkodził sobie ścięgno”, - powiedziało źródło. Urzędnik dodał, że rehabilitacja zajmie Kim Dzong Unowi około 100 dni.  

 * Biały Dom podkreślił ważność jak najszybszego przyłączenia się Turcji do międzynarodowej kampanii przeciwko ugrupowaniu terrorystycznemu Państwo Islamskie (Daesz) w Iraku i Syrii. Doradca prezydenta Stanów Zjednoczonych ds. walki z terroryzmem Lisa Monaco wczoraj spotkała się z szefem tureckiego wywiadu Hakanem Fidanem. Monaco „wyraziła wdzięczność za pomoc, którą Turcja udzieliła podczas obecnej operacji Stanów Zjednoczonych w Iraku i Syrii i podkreśliła ważność tureckiej pomocy w ramach kompleksowej strategii osłabienia i w wyniku końcowym zniszczenia” Daeszu.  

 * Rosja nie znajduje na razie podstaw do zastosowania ceł dla ukraińskich towarów, ale monitoring realizacji umowy z UE trwa. Poinformował o tym szef Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego Rosji, Aleksiej Uliukajew. Premier Rosji Dmitrij Miedwiediew uprzedził wcześniej, że decyzja w sprawie ceł na ukraińskie towary zacznie działać po faktycznym lub prawnym zastosowaniu umowy stowarzyszeniowej z UE. Rosja wprowadzi cła na towary z Ukrainy w ciągu 10 dni od rozpoczęcia procesu wprowadzania w życie umowy stowarzyszeniowej z Unią Europejską.  

 * Paryż ma nadzieję na zniesienie sankcji przeciw Rosji w najbliższej przyszłości. Powiedział o tym ambasador Francji w Rosji, Jean-Maurice Ripert, stwierdzając, że sankcje nie potrwają długo. Były kanclerz Niemiec Gerhard Schröder nazwał sankcje Unii Europejskiej przeciw Rosji błędem. Powiedział on, że Europejczycy nie mogą sobie pozwolić, aby Rosja odwróciła się od nich w kategoriach politycznych, gospodarczych i kulturowych.  

 * Caracas popiera stanowisko Moskwy w kwestii sankcji, wprowadzonych wobec UE - oznajmił dzisiaj szef MSZ Wenezueli Rafael Ramirez podczas spotkania ze swoim rosyjskim odpowiednikiem Siergiejem Ławrowem w Moskwie. „Zdecydowanie popieramy stanowisko, zajmowane przez Rosję w kwestii narzuconych od zewnątrz sankcji” - oświadczył Ramirez. Szefowie MSZ Wenezueli i Rosji omawiają dzisiaj współpracę polityczną i gospodarczą. Wenezuela jest drugim po Brazylii partnerem handlowo-gospodarczym Rosji w Ameryce Łacińskiej.  

 * Ukraiński rząd przyjął postanowienie, zgodnie z którym od listopada 2014 roku za techniczny gaz, niezbędny do transportowania rosyjskiego surowca do Europy, będzie płacił nie Naftohaz Ukrainy, tylko rosyjski Gazprom. Ponadto w trybie tymczasowym ustanowiono taryfy na transport gazu przez terytorium Ukrainy na okres od 1 listopada do 31 grudnia 2014 roku. Taryfy obowiązują w dolarach. Postanowienie nazywa się „O doskonaleniu polityki państwowej w sferze regulacji działalności w zakresie transportowania gazu przez rurociągi magistralne na ukraińskim terytorium”.  

 * Serbia zamierza zbudować Gazociąg Południowy. Przygotowania do budowy są prowadzone zgodnie z planem. Poinformował o tym minister spraw zagranicznych i pierwszy wicepremier, Ivica Dacić. „Wszystkie inne kwestie Rosja będzie rozwiązywać z Brukselą” – powiedział. Komisja Europejska próbuje obecnie zablokować projekt, argumentując to tym, że nie jest on zgodny z normami trzeciego pakietu energetycznego, zakazującego firmom wydobywającym gaz posiadania głównych rurociągów w UE.  

 * Chińska korporacja naftowo-gazowa CNPC planuje w pierwszym półroczu 2015 roku rozpocząć budowę odcinka gazociągu dla importu z Rosji, zakończenie prac i oddanie do użytku zaplanowano na 2018 rok.Trasa rurociągu na terytorium Chin przebiega przez 6 prowincji, jeden rejon autonomiczny i dwa miasta. Rosyjski Gazprom i CNPC 21 maja podpisały długofalowy kontrakt, przewidujący dostawy do Chin rosyjskiego gazu w ciągu 30 lat w ilości 38 mld metrów sześciennych w skali roku na łączną kwotę 400 mld dolarów. Dostawy będą realizowane przez rosyjsko-chiński gazociąg Siła Syberii, którego budowa rozpoczęła się we wrześniu.  

 * Prezydenci Rosji i Argentyny Władimir Putin i Cristina Kirchner podczas konferencji wideo zainaugurowali nadawanie telewizji Russia Today w języku hiszpańskim w Argentynie.Putin oznajmił, że oznaką naszych czasów są ostre wojny informacyjne oraz podkreślił, że w takich warunkach szczególnej aktualności nabierają alternatywne źródła informacji. Według niego, taka właśnie jest telewizja RT, która nie korzysta z agresywnych sposobów narzucania swojego punktu widzenia, jest otwarta na dyskusje, proponuje szeroki wachlarz opinii na wszystkie tematy i pozwala ludziom na samodzielne kształtowanie zdania na temat bieżących wydarzeń i wyciąganie odpowiednich wniosków.  

 * Rosjanin Dmitrij Ustinow został skazany na 18 miesięcy więzienia w USA za handel sprzętem wojskowym. Taką decyzję podjął sąd okręgowy Wilmingtonu (stan Delaware). Po odbyciu kary zostanie deportowany do Rosji. W wersji śledztwa, Ustinow nielegalnie eksportował kamery dalekiego zasięgu na podczerwień i noktowirozy, znajdujące się na wyposażeniu w USA. W czerwcu 2013 roku Departament Sprawiedliwości USA poprosił Litwę, gdzie przebywał Ustinow, o zatrzymanie podejrzanego. Tego lata Wilno wydało go USA. Pełnomocnik MSZ Rosji ds. praw człowieka, demokracji i prymatu prawa Konstantin Dołgow oznajmił, że Rosja będzie domagała się powrotu Ustinowa do kraju.  

 * Szef rosyjskiej korporacji państwowej Rostech Siergiej Czemiezow oświadczył wczoraj dziennikarzom, że w 2015 roku Rosja otworzy w Egipcie centrum serwisowe dla śmigłowców. Czemiezow podkreślił, że wcześniej w tym roku centrum serwisowe dla śmigłowców rosyjskiej produkcji zostało otwarte w RPA, a w latach 2015-2016 takie centra mają pojawić się w Egipcie, Brazylii, Peru i Indiach. W połowie lutego 2014 roku Rosja i Egipt zawarły wstępny kontrakt na dostawę rosyjskiej broni i sprzętu wojskowego na łączną kwotę ponad 3 mld dolarów.  

 * Rosyjskie Wojska Rakietowe Strategicznego Przeznaczenia przystąpiły do ćwiczeń, w których uczestniczy ruchome lądowe zestawy rakietowe Topol - poinformował przedstawiciel Wojsk Rakietowych Strategicznego Przeznaczenia pułkownik Igor Jegorow. W nadwołżańskich manewrach uczestniczy 200 jednostek sprzętu i co najmniej 2 tys. wojskowych. Dla wojsk rakietowych obecne ćwiczenia są drugie w październiku, w których bierze udział Topol. Wcześniej dowództwo NATO wyraziło niepokój w związku z aktywizacją manewrów wojskowych w Rosji w warunkach konfliktu na wschodzie Ukrainy.  

 * Stworzenie Jednolitego Systemu Kosmicznego (JSK) pozwoli Rosji na wykrywanie startów zarówno istniejących, jak i perspektywicznych rakiet balistycznych - oświadczył szef Ministerstwa Obrony Rosji Siergiej Szojgu. Stworzenie JSK jest jednym z kluczowych kierunków rozwoju rosyjskich sił i środków powstrzymywania jądrowego. System ten zastąpi środki ostrzegania przed atakami rakietowymi, opracowane jeszcze w czasach Związku Radzieckiego. W skład JSK wejdą aparaty kosmiczne nowej generacji, zmodernizowane punkty dowództwa zapewniające sterowanie grupami orbitalnymi oraz automatyczny odbiór i przetwarzanie informacji.  

 * Testy zmodyfikowanego załogowego statku kosmicznego „Sojuz MS” rozpoczną się w 2015 roku, - powiedział wicedyrektor Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina, dowódca oddziału kosmonautów Walerij Korzun. „Czekamy na nową modyfikację „Sojuza”, „Sojuz MS”, którą zaczniemy testować już w przyszłym roku”, - powiedział w sobotę dziennikarzom. Korzun dodał, że „później będzie testowany wielofunkcyjny moduł laboratoryjny. Wyznaczono już konkretną datę. Ponadto pojawi się naukowy moduł zasilania”. Statek i moduły w przyszłości powinny trafić na MSK.  

 *  Ministerstwo Zdrowia Macedonii nie potwierdziło pierwszego w kraju przypadku śmierci człowieka wskutek gorączki krwotocznej Ebola. Resort poinformował, że chodzi o inną chorobę. W celu ustalenia dokładnych przyczyn śmierci wyniki badań zmarłego wysłano na ekspertyzę do Niemiec, wyniki będą znane po 48 godzinach. Wcześniej w szeregu mediów pojawiły się informacje, że w kraju odnotowano pierwszego chorego na Ebolę. Chodziło o obywatela Wielkiej Brytanii, który przybył do kraju 2 października i zatrzymał się w hotelu w Skopje. Został hospitalizowany w ciężkim stanie dzień wcześniej z objawami Eboli: krwawieniem wewnętrznym, wymiotami i gorączką. Zmarł w ciągu dwóch godzin.  

  * W Serbii ponad 700 osób zostało objętych obserwacją medyczną w związku z zagrożeniem rozprzestrzenieniem się wirusa Ebola. Ponad 90 z nich przybyło niedawno z miejsc ogarniętych epidemią śmiertelnej choroby - podaje Ministerstwo Zdrowia kraju. Takie dodatkowe środki ochrony resort podjął w związku z pojawieniem się pierwszych przypadków zachorowań na Ebolę na terytorium Europy. Według danych WHO, liczba ofiar śmiertelnych gorączki krwotocznej Ebola wynosi 3879 osób spośród 8033 przypadków zachorowań.  

* W Tuwie na Syberii zaginął śmigłowiec z 12 pasażerami na pokładzie: 7 pracowników, którzy udawali się na miejsce pracy, 3 członków załogi i dwóch specjalistów technicznych. Mi-8 wystartował w piątek rano z jednego z rejonów regionu do stolicy republiki, Kyzyłu, jednak w ustalonym czasie nie przybył do punktu docelowego. Jak poinformowało miejscowe MSN, nie ma kontaktu z załogą maszyny. Zorganizowaną akcję ratunkową.  

 * W internecie coraz większą popularnością cieszy się portal społecznościowy będący przeciwieństwem Facebooka, czyli Zuckerberga. Ello (www.ello.co) tworzony był w opozycji do Facebooka i jego głównymi zasadami są brak reklam i nienaruszalność sfery prywatnej. „Co drugi portal społecznościowy znajduje się we władaniu reklamodawców. Wykorzystują one wiele programów szpiegowskich, aby odnotować każdy wasz ruch. Dane są potem sprzedawane reklamodawcom i agentom informacyjnym. Czytać wiadomości, które wysyłacie przyjaciołom i wykorzystywać wasze więzi społeczne dla własnego zysku to wstrętne i nieetyczne" – piszą twórcy portalu na stronie Ello. Otworzyć konto w Ello można tylko dzięki zaproszeniu jednego z użytkowników portalu, a także poprzez wysłanie zgłoszenia. W związku z ograniczeniami i wysokim zainteresowaniem tym „anty-Facebookiem", zaproszenia do Ello zaczęto sprzedawać na eBay w cenie do 500 dolarów w ciągu godziny, a liczba zgłoszeń w minionym tygodniu osiągnęła 35 000 w ciągu godziny, pisze New Zealand Herald. Czyli też biznes.  

 * Amerykańskie władze zajmują się „polowaniem na rosyjskich obywateli i zatrzymywaniem ich na terytorium krajów trzecich”. Poinformował o tym pełnomocnik MSZ FR ds. praw człowieka, demokracji i nadrzędności prawa, Konstantin Dołgow. „Sam fakt aresztowania na terytorium Malediwów rosyjskiego obywatela Romana Sielezniowa uważamy za absolutnie bezprawny krok” – oświadczył. Roman Sielezniow, syn deputowanego do Dumy Państwowej Walerija Sielezniowa, został zatrzymany przez przedstawicieli służb specjalnych USA na Malediwach i przewieziony na amerykańską wyspę Guam na Oceanie Spokojnym, a później do Seattle. Postawiono mu łącznie 40 zarzutów. Śledczy uważają, że brał on udział w kradzieży i sprzedaży 2 milionów numerów kart kredytowych.  

 * Dziś rano silne trzęsienie ziemi (6,2 st. w skali Richtera) wystąpiło  u wybrzeży japońskiej wyspy Honsiu. Poinformowała o tym amerykańska Służba Geologiczna (USGS). Epi­cen­trum wstrzą­sów znaj­do­wa­ło się pod dnem mor­skim w od­le­gło­ści ok. 170 km na pół­noc­ny wschód od miej­sco­wo­ści Ha­chi­no­e. We­dług Ja­poń­skiej Agen­cji Me­te­oro­lo­gicz­nej nie ma za­gro­że­nia fa­la­mi tsu­na­mi. Natomiast do administracyjnego centrum japońskiej prefektury Okinawa na południu kraju zbliża się supertajfun Vongfong. W wyniku klęski żywiołowej ucierpiało już 12 osób. Japońscy synoptycy obniżyli status tajfunu z bardzo silnego na silny, ale ostrzegają, że Vongfong nadal stanowi znaczne zagrożenie, a porywy wiatru przekraczają 230 kilometrów na godzinę.

 

 Bogusław Jeznach

Za: Blog - Bogusław Jeznach - Dzielić się wiedzą, zarażać ciekawością.