www.pogonowski.com
Międzynarodowy dzień astronomii jest obchodzony w kwietniu przez 137
państw. W USA w The Wall Street Journal z 10go kwietnia 2009, nie
wspomina Mikołaja Kopernika. Natomiast pisze głównie o Galileuszu
(1564-1642) i jego teleskopie, dzięki któremu, był on w stanie
udowodnić teorie Mikołaja Kopernika (1472-1543), jednego z przywódców
intelektualnych polskiego renesansu, uważanego powszechnie za ojca
nowoczesnej astronomii i za chlubę uniwersytetu krakowskiego.
Kopernik był pierwszym astronomem, którego teoria heliocentryzmu,
czyli "przewrót kopernikański," jest jedną z najważniejszych rewolucji
naukowych w historii ludzkości. Nazwisko Kopernika pochodzi ze
śląskiej wsi Koperniki i ojciec jego Mikołaj senior, był kupcem
miedzią, zarejestrowanym w Krakowie w 1448 roku. Pomagał on
kardynałowi Zbigniewowi Oleśnickiemu w pertraktacjach finansowych ze
stanami pruskimi w 1454 roku, a następnie przeniósł się do Torunia w
1458 roku, gdzie ożenił się w około 1464 roku z Barbarą Waltzenrode.
1491 roku szkołę parafialną przy kościele św. Jana, gdzie uczył się
łaciny oraz podstaw matematyki i astronomii. W latach 1491/1492
rozpoczął studia na uniwersytecie krakowskim, gdzie zapisał się jako
Nicolaus Nicolai de Turonia i studiował na wydziale
astronomiczno-matematycznym. Do roku 1495 był on uczniem m. in.
słynnego astronoma Wojciecha z Brudzewa, który był przekonany, że
ziemia nie jest punktem centralnym w wszechświecie.
W 1496 roku Mikołaj Kopernik rozpoczął studia prawnicze w Bolonii
gdzie współpracował z astronomem Dominikiem Navaro i badał
sprzeczności w teorii o ruchu księżyca, opartej na teorii
geocentrycznej. Wynik tych obserwacji potwierdził wątpliwości
Wojciecha z Brudzewa. W roku 1500 wraz z bratem Andrzejem odbył
praktykę prawniczą w kancelarii papieskiej w Rzymie oraz wygłosił
szereg wykładów podważających podstawy ówczesnej geocentrycznej
astronomii.
Kopernik studiował medycynę w Padwie w 1501 roku i kontynuował studia
prawnicze, które ukończył w Ferrarze 31 maja 1503 jako doktor prawa
kanonicznego, natomiast po ukończeniu studiów w Padwie dostał prawo
wykonywania praktyki lekarskiej. W 1507 został on mianowany przez
kapitułę warmińską osobistym sekretarzem i lekarzem swego wuja biskupa
Łukasza Waltzenrode oraz brał udział w jego czynnościach
dyplomatycznych i administracyjnych w Prusach Królewskich.
Kopernik był obecny na koronacji Zygmunta Starego oraz brał udział w
sejmie krakowskim w 1509 roku, oraz opublikował "Commentarioulus," w
którym opisał swoją teorię heliocentryczną o planetach w orbitach
wokół słońca i o codziennym obrocie ziemi na jej osi. W dniu 7 grudnia
1512 podpisał on układ w Piotrkowie o autonomii kapituły warmińskiej i
złożył przysięgę na wierność królowi Zygmuntowi I. Rok później
opracował i wysłał do Rzymu reformę kalendarza.
W 1514 roku Kopernik kupił za 175 grzywien basztę we Fromborku gdzie
przeprowadził 30 zarejestrowanych badań astronomicznych i odkrył
zmienność mimośrodu ziemi. W 1516 roku został wybrany administratorem
dóbr kapituły warmińskiej ze stolicą w Olsztynie i w czasie wojny
polsko-krzyżackiej 1519-1521 dowodził obroną zamków warmińskich oraz
skutecznie ufortyfikował Olsztyn przeciwko oblężeniu przez krzyżaków w
1521 roku. Wcześniej w 1520 roku został on komisarzem Warmii w
negocjacjach a Albertem Hohenzollernem i 16go listopada 1520 roku
napisał list do króla Zygmunta Starego, prosząc go o pomoc zbrojną
przeciwko krzyżakom. Rok później sporządził inwentarz szkód
wyrządzonych przez krzyków w 1521 roku w czasie zawieszenia broni.
W 1519 roku w czasie pisania pracy o biciu monety Kopernik napisał
pierwszy raz w historii prawo ekonomiczne, że "fałszywy pieniądz
wypędza dobry pieniądz z obiegu" z powodu problemu fałszowania
polskiej monety przez Hohenzollernów. Prawo Kopernika, w 1858 roku,
ekonomista angielski nie słusznie nazwał "prawem Gresham'a," czyli
Thomas'a Gresham'a (1519-1579).
Książka Kopernika "Monetae Cudendae Ratio" była opublikowana w 1526
podczas reformy monetarnej w Polsce ,w czasie której weszło w użycie
słowo "złoty." Wcześniej 17 marca 1522 Kopernik wygłosił na sejmiku w
Grudziądzu swój traktat o polityce monetarnej. Natomiast przed
śmiercią Kopernika w 1543 roku zostało opublikowane wiekopomne jego
dzieło "De Rovolutionibus Orbium Coelestium."
Biblioteka i 45 tomów prac Kopernika były zrabowane we Fromorku przez
Szwedów w 1626 roku i obecnie są w bibliotece uniwersyteckiej w
Uppsali. Materiał genetyczny z dwóch włosów znalezionych w książkach
Kopernika, w 2008 roku okazał się identyczny z materiałem genetycznym
czaszki i szczątków znalezionych w katedrze we Fromborku.
Międzynarodowy dzień astronomii jest obchodzony w kwietniu. Szkoda, że
w tym roku gazety dostępne mi w USA, nie wspominają Mikołaja Kopernika
przy tej okazji.
Iwo Cyprian Pogonowski
www.pogonowski.com
