Spis w dużej mierze potwierdza szacunki, gdy chodzi o utraconą ziemię, ale pokazuje też, że państwo zabrało Kościołowi dużo więcej budynków, niż sądzono – czytamy w „Rzeczpospolitej”. – Jego istnienie nie było dla mnie zaskoczeniem. Wiedziałem, że gdzieś taki spis musi być – mówi ks. prof. Dariusz Walencik prawnik z Uniwersytetu Opolskiego. – Dane zasadniczo dotyczą nieruchomości rolnych. Definitywnie obalają mit, którego absurdalność wykazywałem wcześniej na podstawie częściowych danych, jakoby po 1989 r. państwo oddało Kościołowi więcej, niż zabrało.
Z odnalezionego spisu wynika, że diecezjalne instytucje kościelne utraciły 91 tys. hektarów ziemi oraz 2203 budynki. Natomiast zgromadzeniom zakonnym – nie podano ich liczby – państwo zabrało 17 tys. hektarów ziemi oraz 1506 budynków. Łącznie Kościół utracił więc 108 tys. hektarów ziemi i 3709 budynków. A nie był to przecież koniec grabieży majątku kościelnego. Od 1957 r. aż po lata 70. XX wieku następowało dalsze przejmowanie przez państwo własności Kościoła – zauważa „Rzeczpospolita”.
Wśród budynków zabranych diecezjom do 1957 r. było m.in. 60 szkół i przedszkoli, 15 szpitali i sanatoriów, 550 domów katechetycznych, parafialnych i rekolekcyjnych oraz 901 budynków mieszkalnych.
Od zgromadzeń zakonnych państwo przejęło 17 tys. ha ziemi, 807 budynków niegospodarczych w całości, 381 w części oraz 318 innych nieruchomości. Poza tym państwo zamknęło 278 miejsc kultu oraz blisko 1000 placówek leczniczych, oświatowych i wychowawczych prowadzonych przez zakony, w tym 333 przedszkola, 75 szpitali, 68 internatów, 131 domów dziecka. Pracę straciło ponad 8400 osób.
Oryginał odnalezionego dokumentu znajduje się w archiwum Konferencji Episkopatu Polski. – Został sporządzony z polecenia wówczas księdza, a później arcybiskupa Bronisława Dąbrowskiego, sekretarza generalnego episkopatu – mówi ks. Józef Kloch, rzecznik episkopatu, którego „Rz” poprosiła o odszukanie oryginału, potwierdził jego istnienie. Dokument nie był znany, ponieważ nie był wykorzystywany przez stronę kościelną jako dowód i argument w czasie niedawnych jeszcze gorących dyskusji w sprawie zwrotu majątku zabranego Kościołowi w PRL.
14 maja 1957 r. ks. Bronisław Dąbrowski rozesłał do wszystkich kurii diecezjalnych i zgromadzeń zakonnych ankietę dotyczącą zabranych i pozostawionych nieruchomości. Termin na odpowiedź był bardzo krótki – do 25 maja 1957 r. Przysłało ją 19 z 25 diecezji i kilkadziesiąt zgromadzeń zakonnych.
Źródło: „Rzeczpospolita”
