Ocena użytkowników: 4 / 5

Gwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka nieaktywna
 
Roman Stanisław Dmowski urodził się 9 sierpnia 1864 r. w Kamionku (obecnie dzielnica Warszawy) w rodzinie rzemieślniczej. Był wybitnym polskim politykiem, publicystą politycznym, działaczem niepodległościowym, Ministrem Spraw Zagranicznych, posłem na Sejm Ustawodawczy RP, współzałożycielem Narodowej Demokracji (endecji, ruchu narodowego) i główny ideologiem polskiego nacjonalizmu.

W 1875 r. R. Dmowski rozpoczął naukę w warszawskim gimnazjum, a w wieku 17 lat (1881 r.) założył tajne kółko uczniowskie pod nazwą „Strażnica”, którego głównym zadaniem był opór przed rusyfikacją, wyrażony w tajnych wykładach z języka polskiego, historii, geografii i literatury polskiej. We wrześniu 1886 r. Dmowski wstąpił na wydział fizyczno-matematyczny Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego (na sekcję nauk przyrodniczych) i po czterech latach nauki ukończył studia, a po złożeniu rozprawy pt. Przyczynek do morfologii wymoczków włoskowatych otrzymał tytuł doktora nauk przyrodniczych. W czasie studiów wstąpił do Związku Młodzieży Polskiej („Zet”) oraz Ligi Polskiej.
„Zet” był konspiracyjną organizacją założoną przez Zygmunta Balickiego, wśród młodzieży akademickiej. Powstała zaś w 1887 r. Liga Polska była konspiracyjną, trójzaborową organizacją niepodległościową, założoną w Szwajcarii przez Zygmunta Miłkowskiego, lepiej znanego pod literackim pseudonimem Teodor Tomasz Jeż. Aktywność Dmowskiego nie uszła uwadze policji – od sierpnia 1892 r. do stycznia 1893 r. odsiadywał wyrok w X pawilonie Cytadeli warszawskiej. 5-cio miesięczny pobyt w więzieniu wywarł decydujący wpływ na plany życiowe Dmowskiego, przesądzając ostatecznie o poświęceniu się polityce. Z jego inicjatywy w kwietniu 1893 r. rozwiązano Ligę Polską, a na jej miejsce powołano Ligę Narodową. Program Ligi przedstawił Dmowski w wydanej anonimowo broszurze „Nasz patriotyzm”. Główną zasadą w niej zawartą był prymat interesów narodowych.

Odpowiednio do położenia politycznego każdej dzielnicy musimy uznawać rozmaity stosunek do rządów zaborczych, musimy się godzić na rozmaite, odpowiadające warunkom miejscowym środki działania, ale nie zmienia to w niczym ogólnej zasady, wg której każdy czyn polityczny Polaka, bez względu na to, gdzie jest dokonany i przeciw komu skierowany, musi mieć na widoku interesy całego narodu”. W 1893 r. za zorganizowanie demonstracji został objęty zakazem pobytu na obszarze całego zaboru rosyjskiego przez okres 5 lat. Udając się na zesłanie osiadł w Mitawie (obecnie na Łotwie). W 1895 r. udał się do Lwowa, gdzie od lipca tegoż roku przejął redakcję „Przeglądu Wszechpolskiego”. Od stycznia 1896 r. przystąpił również do redagowania pisma Jan Ludwik Popławski. W latach 1895-1905 „Przegląd Wszechpolski” był głównym ideowym pismem ruchu narodowego. Ruch narodowo-demokratyczny pod wodzą Dmowskiego, stał się jednym z głównych składników polskiego życia politycznego w początkach XX w. Nakaz myślenia na ile było to możliwe, działania politycznego, zgodnego z jednym, wspólnym dla wszystkich Polaków interesem narodowym, był głównym zadaniem sformułowanym w programie ruchu opublikowanym w 1897 r. Od tego roku Liga Narodowa podjęła się tworzenia we wszystkich zaborach stronnictwa politycznego, które mogłoby podjąć legalną działalność. Rok 1897 powszechnie przyjmuje się jako datę powstania Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego.
W 1902 r. (najpierw w „Przeglądzie Wszechpolskim”) ukazała się jedna z najważniejszych książek Dmowskiego – „Myśli nowoczesnego Polaka” będąca swoistym wyznaniem wiary narodowej Dmowskiego. Dmowski pisał m.in. „Jestem Polakiem – więc mam obowiązki polskie: są one tym większe i tym silniej się do nich poczuwam, im wyższy przedstawiam typ człowieka”. W początkach naszego stulecia Dmowski wiązał nadzieje z oczekiwanym kryzysem wewnętrznym Rosji. Potwierdziły się one wraz z wybuchem wojny rosyjsko-japońskiej w lutym 1904 r., a następnie, rok później z rewolucji. Po wojnie rosyjsko-japońskiej i po rewolucji 1905 r. Dmowski zalecał współpracę, a nawet sojusz z partnerem słabszym w danym układzie – takim partnerem była wówczas Rosja. Cały swój program polityczny, w takim zakresie jaki był wówczas możliwy do ujawnienia zawarł w słynnej publikacji „Niemcy, Rosja i kwestia polska” wydanej w 1908 r. Dokonał w niej chłodnej, opartej na szerokiej wiedzy, analizy sytuacji politycznej Polski położonej między Rosją a Niemcami. Wnioski jakie z tej analizy wyciągnął, zaszokowały wówczas wielu Polaków i do dzisiaj są aktualne. Dmowski był zagorzałym przeciwnikiem politycznym Józefa Piłsudskiego i jego planów rozszerzenia granic II RP zbyt daleko na wschód od Linii Curzona poprzez stworzenie państwa federacyjnego – wizji wielowyznaniowej i wielonarodowościowej Polski. Był twórcą inkorporacyjnej koncepcji państwa narodowego, zakładającej polonizację ludności niepolskiej za tą linią.

W czasie I wojny światowej, w sierpniu 1917 r. Dmowski utworzył w Paryżu Komitet Narodowy Polski, złożony z działaczy ze wszystkich trzech zaborów. W 1918 r. objął zwierzchnictwo nad tworzącą się pod dowództwem Józefa Hallera armią polską we Francji. Następnie zyskał uznanie Komitetu Narodowego za przedstawicielstwo Polski przez państwa sprzymierzone. W 1919 r. był delegatem Polski na konferencję pokojową w Paryżu. 28 czerwca Dmowski obok Paderewskiego, jako jeden z dwóch polskich sygnatariuszy podpisał w imieniu Polski Traktat Wersalski, który jako pierwszy dokument uznawał Polskę jako państwo w formie prawnomiędzynarodowej oraz walnie przyczynił się do zapewnienia Polsce miejsca wśród państw zwycięskich. Było to nie tylko rezultatem wielu wysiłków dyplomatycznych z lat wojny ale i okresu powojennego. Było to owocem trzydziestoletniej, przemyślanej i wytrwałej pracy politycznej całego ruchu narodowego, usilnie zabiegającego o odzyskanie, a następnie obronę zachodnich kresów Polski. W 1923 r. Dmowski pełni funkcję ministra spraw zagranicznych. W 1925 r. ukazała się jego praca „Polityka polska i odbudowanie państwa”, sumująca wysiłek Dmowskiego oraz dorobek całego ruchu narodowego w walce politycznej i dyplomatycznej o odzyskanie przez Polskę niepodległości. W owym czasie Dmowski począł powoli wycofywać się z życia politycznego. Jego stan zdrowia systematycznie się pogarszał: chorował coraz częściej i coraz poważniej. W 1928 r. w publikacji „Kościół, naród i państwo” Dmowski podkreślił znaczącą rolę, jaką odgrywa dla narodu polskiego wiara katolicka i Kościół – „Katolicyzm nie jest dodatkiem do polskości, zabarwieniem jej na pewien sposób, ale tkwi w jej istocie, w znacznym stopniu stanowi jej istotę. Usiłowanie oddzielenia u nas katolicyzmu od polskości, oderwania narodu od religii i Kościoła, jest niszczeniem samej istoty narodu” – pisał. Z jego publikacji wywodzi się idea Polski jako „wielkiego państwa katolickiego narodu polskiego”.

Dmowski nigdy się nie ożenił, poświęcił się polityce. W opinii większości biografów jednym z powodów była nieodwzajemniona miłość do Marii Juszkiewiczowej, późniejszej żony Józefa Piłsudskiego. W sierpniu 1934 r. doznał pierwszego wylewu; po nim przyszły następne, a do tego wszystkiego dołączyły jeszcze kłopoty z sercem. Zmarł 2 stycznia 1939 r. w Drozdowie pod Łomżą. Pochowany jest w rodzinnym grobowcu Dmowskich na cmentarzu w Bródnie w Warszawie. Jego pogrzeb przybrał postać manifestacji siły obozu narodowego, szacowanej na ponad 100 tys. uczestników.

Za zasługi na rzecz niepodległości oraz za przyczynienie się do rozwoju polskiej świadomości narodowej, Roman Dmowski został 8 stycznia 1999 r., w 60. rocznicę śmierci uczczony przez Sejm RP jako mąż stanu, specjalną uchwałą. W dokumencie zapisano:

„W związku z 60 rocznicą śmierci Romana Dmowskiego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraża uznanie dla walki i pracy wielkiego męża stanu na rzecz odbudowania niepodległego Państwa Polskiego i stwierdza, że dobrze przysłużył się Ojczyźnie. W swojej działalności Roman Dmowski kładł nacisk na związek pomiędzy rozwojem Narodu i posiadaniem własnego Państwa, formułując pojęcie narodowego interesu. Oznaczało to zjednoczenie wszystkich ziem dawnej Rzeczypospolitej zamieszkanych przez polską większość, a także podniesienie świadomości narodowej wszystkich warstw i grup społecznych. Stworzył szkołę politycznego realizmu i odpowiedzialności. Jako reprezentant zmartwychwstałej Rzeczypospolitej na konferencji w Wersalu przyczynił się w stopniu decydującym do ukształtowania naszych granic, a zwłaszcza granicy zachodniej.

Szczególna jest rola Romana Dmowskiego w podkreślaniu ścisłego związku katolicyzmu z polskością dla przetrwania Narodu i odbudowania Państwa. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraża uznanie dla wybitnego Polaka Romana Dmowskiego”.

 Oprac. TK

Za:  http://www.ngopole.pl/2012/08/09/kartka-z-kalendarza-dzis-mija-148-rocznica-urodzin-romana-dmowskiego/

 


 

2. Polski Obóz Narodowy
(Myśl Narodowa/Myśl Narodowa)
... Polacy myśleli tak samo. Przy­wódcą tak pomyślanej polityki był w szczególności Józef Piłsudski. WALKA O POLSKĘ ZJEDNOCZONĄ WALKA Z NARODEM NIEMIEC­KIM. Obóz narodowy, którego wodzem był Roman Dmowski ...
3. Newsletter Kroniki Narodowej nr 3
(Wiadomości/Wiadomości)
... Polski „Jestem Polakiem, więc obowiązki mam polskie. Są one tym większe i tym silniej się do nich poczuwam, im wyższy przedstawiam typ człowieka” – pisał Roman Dmowski w dziele „Myśli nowoczesnego ...
... na międzywojennym sztandarze Stronnictwa Narodowego. W roku 1939 endecki sztandar z Orłem Białym i Matką Boską Częstochowską okrywał trumnę z ciałem Romana Dmowskiego. Oparty o katafalk Miecz ...
Rafał Ziemkiewicz od kilku lat kreuje się na wielkiego zwolennika Romana Dmowskiego i myśli narodowej, jednak – nie znając w sposób dostateczny historii tego ruchu – co jakiś odkrywa, że jego wyobrażenia ...
... Dmowskiego, który miał rozpocząć przygotowywanie takiego opracowania niedługo przed swoją śmiercią). Pogląd ten, twierdzenie, iż każda uczciwa i szczerze pragnąca dobra wspólnego jednostka musi, prędzej ...
8. 27 GRUDNIA 1918
(Pamięć Walka i Męczeństwo/Pamięć Walka i Męczeństwo)
... słowa twórcy polskiej niepodległości Romana Dmowskiego:               „... zaczęła się walka na ulicach Poznania, która stała się hasłem powstania przeciw Niemcom w całem Poznańskiem ... ta najbardziej ...
9. 73 rocznica śmierci Romana Dmowskiego
(Myśl Narodowa/Myśl Narodowa)
"Wszystko co polskie jest moje: niczego się wyrzec nie mogę. Wolno mi być dumnym z tego, co w Polsce jest wielkie, ale muszę przyjąć i upokorzenie, które spada na naród za to co jest w nim marne."  Myśli ...
10. W 73 rocznicę śmierci Romana Dmowskiego.
(Wiadomości/Wiadomości)
W 73 rocznicę śmierci Romana Dmowskiego. 2-go stycznia 2012 - WARSZAWA godz. 12.00 SPOTYKAMY SIĘ PRZY GROBIE ROMANA DMOWSKIEGO NA CMENTARZU BRÓDNOWSKIM. złożymy kwiaty, zapalimy znicze, wygłosimy przemówienia. ...
13. Henryk Pająk: Dwa pochówki - jedna hańba
(Warto przeczytać/Warto przeczytać)
... Polski Niepodległej był Roman Dmowski. Hrabia Zamojski. I paru innych patriotów z narodowej demokracji. No, to jak się Piłsudas obszedł z nimi, jak tępił tzw. endeków? To było najgorsze wyzwisko: A, ...
14. W niewoli mitu PIŁSUDYZMU. Henryk Pająk
(Warto przeczytać/Warto przeczytać)
... opluł Romana Dmowskiego i Narodową Demokrację: W przeciwieństwie do programu Narodowej Demokracji, która głosząc hasło lojalizmu wobec carskiej Rosji dążyła jedynie do utworzenia w granicach rosyjskiego ...
... rozpoczęła się na Placu Konstytucji, a miejscem docelowym był pomnik Romana Dmowskiego stojący przy Placu na Rozdrożu, w sąsiedztwie Urzędu Rady Ministrów, Kancelarii Premiera, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, ...
... przez Romana Dmowskiego poddawała się terrorowi psychologicznemu propagandy PPS i zwolenników Piłsudskiego, którzy zarzucali im „rusofilię” i „rosyjską agenturę”, co doskonale przedstawiono w omawianej ...
... - drogami 11 listopada. Jak co roku przywołujemy nazwiska tych, którzy stanęli u początku tej drogi. Piłsudski, Dmowski, Paderewski, Witos, Haller, Korfanty... Żołnierze, mężowie stanu. Ci, co budowali ...
19. Długi marsz Romana Dmowskiego
(Warto przeczytać/Warto przeczytać)
Dr Patryk Tomaszewski historyk, politolog Środowiska odwołujące się do spuścizny Romana Dmowskiego i obozu narodowego mają historyczne podstawy, aby świętować 11 listopada. W znaczący sposób wpłynęły ...
20. Prowokacja za prowokacją
(Państwo/Państwo)
Przypominamy - ciągle aktualne Chcą zasłononić pomnik Dmowskiego W ramach Międzynarodowego Dnia Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem (9 listopada) odbędzie się "uroczyste zasłonięcie pomnika Romana Dmowskiego ...
22. NSZ w Powstaniu Warszawskim
(Pamięć Walka i Męczeństwo/Pamięć Walka i Męczeństwo)
... Doceniając jej tragizm nie odwracamy się jednak ze zniechęceniem od dalszej pracy. Nauczył nas Roman Dmowski, że jesteśmy Polakami i ponosimy odpowiedzialność za losy Polski, nie tylko w chwilach jej ...
23. „Odnowiciel” endecji
(Komentarz polityczny/Komentarz polityczny)
... nie oznacza podległości organizacyjnej. Wytyczne Dmowskiego z książki „Kościół., Naród i Państwo” są dla nas nadal aktualne.      W Polsce elektorat narodowy, powiem szerzej, patriotyczno-katolicki, będzie ...
25. Zawiniona bezbronność
(Komentarz polityczny/Komentarz polityczny)
... państwa i narodu, nie da się wyprowadzić ani z tradycji politycznej Józefa Piłsudskiego, ani też z tradycji politycznej Romana Dmowskiego. Warto to podkreślić, ponieważ „patriotyczni” zwolennicy zwasalizowania ...
26. 92 rocznica Traktatu Wersalskiego
(Pamięć Walka i Męczeństwo/Pamięć Walka i Męczeństwo)
... państwa, jak od międzynarodówek"                               Roman Dmowski "Polityka polska i odbudowanie państwa" 28 czerwca 1919 r. podpisano Traktat Wersalski, na mocy którego Polska powróciła ...
27. 92. rocznica traktatu wersalskiego
(Pamięć Walka i Męczeństwo/Pamięć Walka i Męczeństwo)
... dziejowego ważniejsza wydaje się refleksja nad duchową tężyzną twórców niepodległości, zwłaszcza Romana Dmowskiego. Chodzi o taką formację polityka, dzięki której potrafił on połączyć przenikliwą myśl ...
28. Oddać władzę w ręce narodu
(Myśl Narodowa/Myśl Narodowa)
Współczesny Nacjonalizm czerpie pełnymi garściami z dokonań ideowych narodowej demokracji. Ojciec – założyciel idei endeckiej, Roman Dmowski, był politykiem postępowym i nowoczesnym. Stworzył ponadczasowe ...
30. Grzeszny polski nacjonalizm
(Warto przeczytać/Warto przeczytać)
... wiadomo, że bez Romana Dmowskiego i jego endecji nie sposób wyobrazić sobie wskrzeszenia Polski w 1918 r. Niby nie jest tajemnicą ofiara dziesiątków tysięcy narodowców, którzy krwawili za nasz kraj w wielu ...
Roman Dmowski (1894-1939) dobrze znał sytuację geopolityczną narodu polskiego położonego między wrogim mu imperializmem Niemiec i Rosji. Wiedział, że kluczem do zjednoczenia ponad 350 niezależnych ...
32. Przypominamy - Rządy sanacji w Polsce (1926-1939)
(Warto przeczytać/Warto przeczytać)
... i ekonomistów—ale także i ze strony samej endecji (występującej wtedy pod nazwą Związku Ludowo-Narodowego—ZLN) oraz Romana Dmowskiego, który w lutym 1926 r. opowiedział się za skrajnymi oszczędnościami ...
33. Prokuratura przybliża pojednanie
(Komentarz polityczny/Komentarz polityczny)
... już zostało. To nawet dobry przykład epigonów, którym myśl Romana Dmowskiego kojarzy się już wyłącznie z kurczowym trzymaniem się Rosji. „Takiej dostał dziwnej manii, że chciał tylko od Stefanii”. Niestety! ...
34. Dlaczego nacjonalizm
(Myśl Narodowa/Myśl Narodowa)
Jeżeli naród zrezygnuje z nacjonalizmu, stanie do walki z siłami kosmopolitów bezbronny i walkę tę z pewnością przegra. Roman Dmowski napisał w “Myślach nowoczesnego Polaka “, że do najistotniejszych ...
35. Suwerenna Polska z narodowym rządem
(Komentarz polityczny/Komentarz polityczny)
... także zwykła, fizyczna eliminacja członków takiego rządu przez obce lub „polskie” spec.służby. Podobnego scenariusza obawiał się także R.Dmowski po 1926r., po majowym przewrocie Piłsudskiego. Dlatego ...
Roman Dmowski nie schodzi ostatnio z ust polityków. Najpierw Marek Migalski obwieścił, że Jarosław Kaczyński porzucił idee Piłsudskiego na rzecz Romana Dmowskiego. Potem ten sam motyw powtarzało niczym ...
... propagator samodzielnego myślenia. Te wszystkie określenia można bez chwili zastanowienia przypisać zmarłemu 2 stycznia 1939 roku Romanowi Dmowskiemu, przypominając tę postać Polakom w 72 rocznicę ...
Realizm polityki Romana Dmowskiego (cz.I) dr hab. Mieczysław Ryba, red. Radosław Brzózka (2011-01-08) Rozmowy niedokończone słuchaj zapisz   Realizm polityki Romana Dmowskiego (cz.II) dr hab. Mieczysław ...
42. Roman Dmowski - Nasz patriotyzm (1893 r.)
(Myśl Narodowa/Myśl Narodowa)
... i na której czeka pewne zwycięstwo.  Roman Dmowski Za: http://www.romandmowski.pl/default.php?dzial=teksty&id=32  ...
44. Zdarada, zdrada, zdrada
(Komentarz polityczny/Komentarz polityczny)
... miejsca – ludzkości.” Tak rozpoczął wstęp do swojej książki „Myśli nowoczesnego Polaka” Roman Dmowski. Pierwszy raz książka ukazała się drukiem w „Przeglądzie Wszechpolskim” – uwaga! - w 1902 roku. ...
45. Ostatnia wigilia
(Warto przeczytać/Warto przeczytać)
W dniu 2 stycznia o godzinie 11 w południe w parafii Drozdowo został spisany pierwszy akt zgonu w 1939 roku. "Zmarł Roman Dmowski, syn Walentego i Józefy z Lenarskich, lat 74, wskrzesiciel Polski niepodległej, ...
46. Dmowski In Memoriam
(Wiadomości/Wiadomości)
Drugiego stycznia w Warszawie, Lublinie i Stalowej Woli odbędą się spotkania upamiętniające kolejna rocznicę śmierci Romana Dmowskiego, twórcy Narodowej Demokracji. Warszawa Godz. 12:00 tradycyjnie spotykamy ...
47. Roman Dmowski - Doktryna i realizm w polityce
(Myśl Narodowa/Myśl Narodowa)
... Polskim” (Agrarian conditions in the Kongdom of Poland), zamieszcza obszerniejszą rozprawę Romana Dmowskiego pt. „The political evolution of Poland”. Dzieli się ona na trzy części, z których pierwsza obejmuje ...
48. Generał Rozwadowski - jeden z największych wodzów w naszej historii
(Pamięć Walka i Męczeństwo/Pamięć Walka i Męczeństwo)
... Piłsudski miał inne plany co do Ukraińców. W Paryżu generał Rozwadowski wspierał działania Romana Dmowskiego w sprawie polskiego punktu widzenia na Galicję Wschodnią. Nieszczęsna wyprawa kijowska Piłsudskiego ...
49. Iwo Cyprian Pogonowski - Józef Beck przyczynił się do klęski Hitlera
(Pamięć Walka i Męczeństwo/Pamięć Walka i Męczeństwo)
... Romana Dmowskiego, oficjalnego reprezentanta Polski na Zachodzie, który w 1918 roku w Wersalu zażądał, żeby w granicach polskich był Gdańsk i Kłajpeda oraz Prusy Wschodnie z wyjątkiem wolnego miasta ...
50. Leży Ci na sercu los Polski?
(Wiadomości/Wiadomości)
... należał cały kwiat elity, inteligencji Polski? Czy ktoś chce czy nie - niepodległość zawdzięczamy głównie Romanowi Dmowskiemu. To On, wiązał sprawę Polską z ententą, dzięki temu byliśmy na Konferencji ...