11 Listopada to dzien, w którym obchodzimy święto odzyskania Niepodłeglości Polski, po 123 latach rozbiorów między 3 wrogie panstwa, lat niewoli i ciężkich prześladowan.
Przez cały okres rozbiorów Polacy zachowali swoją tozsamośc narodową, swój język i swoją kulturę. Polska sztuka – malarstwo, muzyka, poezja, literatura byly w pełnym rozwoju; polscy naukowcy przyczyniali sie do rozwoju wiedzy światowej. Polska byla wykreślona z mapy Europy, ale Polacy utrzymali poczucie tozsamości narodowej.
Polska odzyskała niepodległość i powróciła na mapę Europy w wyniku Pierwszej Wojny Światowej, w której poniosły klęskę wszystkie trzy zaborcze panstwa: Niemcy, Austria i Rosja. W marcu 1918 roku Rosja podpisała kapitulację wobec Niemiec i Austrii, a w listopadzie tego samego roku Niemcy skapitulowały wobec Francji, Anglii i Stanów Zjednoczonych. O taką wojnę i takie jej zakonczenie modlili się nasi przodkowie przez ponad 100 lat. Adam Mickiewicz wyrazil to słowami „O wielką wojnę za wolność ludów, prosimy Cię, Panie…"
Swieto Niepodległości obchodzimy 11 listopada, ale odzyskanie niepodległosci było procesem stopniowym. Już w listopadzie 1916, Niemcy wydały akt gwarantujacy powstanie Królestwa Polskiego na terenach zaboru Rosyjskiego, a w styczniu 1917 rozpoczeła działanie „Tymczasowa Radu Stanu; w listopadzie tego roku obowiązki głowy tego państewka przejęła „Rada Regencyja" wyznaczona przez Niemców, ale złozona z patriotów polskich. Czwartego marca 1918 roku, rząd Włodzimierza Lenina podpisał w imieniu Rosji akt kapitulacji w okupowanym przez Niemców Brześciu Litewskim i uznał, że „Rosja jest wasalem Niemiec". W październiku 1918 Rada Regencyjna, której premierem był wielki polski erudyta Jan Kucharzewski, oglosiła niepodległość Polski. Dziesiątego listopada powrócił z niemieckiego więzienia w Magdeburgu założyciel Polskich Legionów, Brygadier Józef Pilsudski, 11 listopada Niemcy i Austria oglosiły kapitulację i nastapiło oficjalne, ogólne zawieszenie broni. Tego samego dnia Rada Regencyjna oglosila niepodległość Polski i przekazala Józefowi Piłsudskiemu władzę i zadanie stworzenia armii polskiej. Wojska niemieckie zaczęły wycofywać się z Królestwa Polskiego. Tej nocy rozbrojono niemiecki garnizon stacjonujacy w Warszawie, a nawet mali chlopcy rozbrajali na ulicach żołnierzy niemieckich. Czternastego listopada Jan Kucharzewski przekazal uprawnienia Rady Regencyjnej Józefowi Pilsudskiemu, a Rada rozwiazala sie. Trzy dni pózniej Niemcy zakonczyli wycofywanie się z Królestwa Polskiego. Dwudziestego drugiego listopada nastapiło podpisanie dekretu o podstawach ustrojowych panstwa polskiego. Jednakże, daleko jeszcze bylo do ustalenia granic Polski. Wielkopolska i Śląsk nadal były pod władzą niemiecką; na Śląsku odbyły się 3 powstania, aby połączyć Śląsk z Polską, a w grudniu nastapił wybuch powstania wielkopolskiego, które zakoczyło się zwycięstwem Polaków i przyłączeniem Wielkopolski do reszty kraju. Niestety Anglia nie chciala dopuścić do powstania silnej Polski z obawy przed przewagą Francji, tradycyjnie sprzymierzonej z Polską. Traktat Wersalski podpisany w marcu 1919 ustalił zachodnią i pólnocną granice Polski, ale o wschodnie granice Polska musiala stoczyć ciężką wojnę przeciwko Zwiazkowi Sowieckiemu w roku 1919/20 (o czym troche obszerniej pisalam w sierpniowym wydaniu naszej gazetki „Polonian Echo"). Angielski historyk Norman Davis opisal sześć wojen, w latach 1918 i 1919, w których Polska walczyla o ustalenie swoich granic.
Jedenasty listopada został ustalony jako rocznica odzyskania niepodległości, bo tego dnia nastąpiła kapitulacja Niemiec, faktyczny koniec Pierwszej Wojny Swiatowej i przkazanie Józefowi Piłsudskiemu władzy przez Radę Regencyjną. Już od zarania istnienia Polski Niepodległej, ten dzien był obchodzony jako święto narodowe. Każdy z nas, kto urodził sie w Polsce na kilka lat przed wybuchem Drugiej Wojny Światowej, pamięta świąteczny nastrój tego dnia, patriotyczne akademie w szkołach, wspaniałe defilady wojskowe. Ja sama z zachwytem wspominam defilady na Błoniach w Krakowie, pięknych chłopców w mundurach, konie galopem ciągnace armaty, i nade wszystko kolorowe otoki ułanów, „malowanych dzieci". Oficjalne ustalenie 11 listopada jako Święto Niepodległości zatwierdziła ustawa z 23 kwietnia 1937 roku. W dwa lata później rozpoczęła się Druga Wojna Światowa i okupacja niemiecka. W latach 1939 do 1944, jakiekolwiek jawne swiętowanie jak i każde inne przejawy polskości byly karane, a w roku 1944, komunistyczne władze Polski uczyniły świętem panstwowym dzien 22 lipca, datę podpisania Manifestu PKWN jako niby Narodowe Święto Odrodzenia Polski. W czasach dominacji sowieckiej, wielokrotnie organizowane przez opozycje manifestacje patriotyczne w dniu 11 listopada, byly brutalnie tłumione przez oddziały ZOMO, a uczestnicy aresztowani przez tak zwane Służby Bezpieczenstwa.
Święto obchodzone 11listopada zostało przywrócone przez sejm w lutym 1989, lecz pod nieco odmienioną nazwą jako „Narodowe Święto Niepodległości". Główne obchody z udziałem najwyzszych władz panstwowych odbywaja się w Warszawie, na placu imienia Józefa Pilsudskiego, przy Grobie Nieznanego Zolnierza. Co roku tego dnia, dla upamietnienia odzyskania niepodleglosci przez Polske, organizowany jest w Warszawie Bieg Niepodległości, w którym z roku na rok bierze udział coraz wiecej uczestników. Uroczystości wyrażjące patriotyzm mieszkanców odbywają się we wszystkich miastach Polski, wieększych i mniejszych. W Krakowie patriotyczna Msza Święta w katedrze na Wawelu poprzedza pochód przez miasto, złożenie kwiatów i wienców przy Krzyżu Katynskim i przy Grobie Nieznanego Żołnierza, tuż przy pomniku Grunwaldzkim.
W 1918 roku, niepodległości nikt nam nie podarował! Zdobylismy ją sami, przez wytrwałość i upór Polaków, przez bohaterstwo polskich żołnierzy i bohaterstwo ludzi, którzy nawet nie byli żołnierzami, przez mądrość i bezinteresowna miłość ojczyzny polityków i przywódców narodowych takich jak Roman Dmowski, który reprezentowal Polske w czasie ustalania powojennych granic w Paryżu. Patrioci polscy dążyli do odzyskania niepodległości, niezależnie od swoich pogladów społecznych.
Józef Pilsudski, twórca Polskich Legionów i pierwszy Naczelnik odrodzonego panstwa polskiego, do dzisiejszego dnia jest symbolem niepodegłości Polski. Niech dowodem tego bedzie drobne wydarzenie, które zaobserwowałam w Poroninie, małym miasteczku niedaleko Zakopanego: Przed wojną była tam bardzo stroma uliczka imienia Józefa Piłsudskiego. Za czasów komuny nazwa została zmieniona na jakąś inną, być może na ulicę Lenina. Po upadku Związku Sowieckiego przywrócono pierwotną nazwę ulicy Jozefa Piłsudskiego. Górale nie tylko NATYCHMIAST wymienili tabliczki na swoich domach, ale prześcigali się w ozdabianiu przywrócongo imienia kwiatami i wstążkami, aby dać wyraz radości z odzyskania Niepodległości Polski.
Cieszę się, że dziś wszyscy tu zebrani, możemy dać wyraz naszej radości i możemy wspólnie spiewać, weselić się i słuchać pięknej polskiej muzyki granej na koncercie fortepianowym.
Magdalena Pogonowska
