Spór o mit założycielski Drugiej Rzeczypospolitej, czyli dlaczego świętujemy 11 listopada?

Szczegóły

Kategoria: Pamięć Walka i Męczeństwo

Opublikowano: 09 listopad 2013

Odsłony: 18884

Krzysztof Kloc

Dziś obchodzimy Narodowe Święto Niepodległości, upamiętniające odrodzenie się Polski w 1918 r. Do jakiego konkretnego wydarzenia odwołuje się nasza tradycja? I czy na pewno wszystko jest w tym wypadku tak oczywiste?

Narodziny Drugiej Rzeczypospolitej

Rok 1918 przyniósł, po 123 latach niewoli, narodziny niepodległego państwa polskiego – Drugiej Rzeczypospolitej¹. Dokonała się rzecz, do której dążyło i na którą czekało wiele pokoleń Polaków. Przez te wszystkie lata najbardziej aktywne grupy polskiego społeczeństwa w różny sposób kształtowały i realizowały swą wizję odzyskania przez Polskę niepodległości. W polskim społeczeństwie nie były to jednak grupy przeważające. Albowiem w ludzkiej mentalności – jak pisał Tadeusz Jędruszczak – większa jest zgoda na myślenie, które sankcjonuje istniejący stan rzeczy, aniżeli na myślenie historyczne, dostrzegające zmienność otaczającego nas świata, przewidujące przyszłe wypadki i decydujące przez ich pryzmat o swym dalszym działaniu². Nic więc dziwnego, że gros polskiego społeczeństwa poddawało się myśleniu petryfikującemu stan zaborów. Niezależnie jednak od tego, jaki zamysł niepodległościowy uważano za najskuteczniejszy, musiał wystąpić kluczowy czynnik zewnętrzny, aby Polska mogła się odrodzić – załamanie się dotychczasowej solidarności zaborców, która wyrażała się poprzez niepodejmowanie tematu dotyczącego możliwości powstania choćby namiastki polskiej państwowości. Taki stan rzeczy przyniosła dopiero I wojna światowa, szczególnie mocno zaś uwidocznił się on w akcie 5 listopada³. Mało kto spodziewał się jednak, że wielka wojna przyniesie klęskę wszystkich trzech zaborców – rewolucję i upadek caratu w Rosji, rozpad Austro-Węgier oraz porażkę i kres cesarskich Niemiec. Droga do niepodległości stanęła otworem, przez który zresztą rychło wkroczyła odradzająca się polska państwowość, czyn niepodległościowy zaś widać było na wielu płaszczyznach oraz w działalności wielu osób, grup i stronnictw.

Czytaj więcej: Spór o mit założycielski Drugiej Rzeczypospolitej, czyli dlaczego świętujemy 11 listopada?

11 LISTOPADA MAMY ŚWIĘTO NARODOWE – ROCZNICĘ ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI W 1918 ROKU

Szczegóły

Kategoria: Pamięć Walka i Męczeństwo

Opublikowano: 07 listopad 2013

Odsłony: 13865

Jeśli czytamy w historycznych monografiach bądź wspomnieniach kombatantów AK i NSZ opisy ich wojennych akcji bojowych to z reguły brak w nich słowa bohaterstwo, najwyżej radość z pochwały dowódcy za odwagę, to zastanawiamy się skąd Ci żołnierze brali taki hart ducha? Tematem tabu jest dzisiaj zastanawianie się czy dzisiaj młodzi też potrafili by tak bohatersko zachować się jak kiedyś ich rówieśnicy, czy też woleli by starać się o zieloną kartę w USA lub spokojnie przeczekać w Londynie czy Dublinie. Może lepiej by współcześni nie musieli być poddani takiej próbie – odpowie wielu. Ale przecież niepodległość nie jest dana raz na zawsze i ma swoją cenę. Ta odzyskana w 1918 roku miała bardzo wysoką cenę. Stanowiło ją życie tych wszystkich którzy polegli wcześniej – w Insurekcji Kościuszkowskiej 1794 roku, powstaniach Listopadowym 1830 roku i Styczniowym 1863 roku.

Czytaj więcej: 11 LISTOPADA MAMY ŚWIĘTO NARODOWE – ROCZNICĘ ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI W 1918 ROKU

Odzyskanie Niepodległości 1918

Szczegóły

Kategoria: Pamięć Walka i Męczeństwo

Opublikowano: 07 listopad 2013

Odsłony: 13089

Wybuch I Wojny Światowej dał nareszcie Polakom szansę na odzyskanie niepodległości. Józef Piłsudski, który opowiedział się po stronie państw centralnych już w 1914 roku podjął akcję mającą wzniecić antyrosyjskie powstanie w Królestwie Polskim. W tym celu wkroczył na ziemie zaboru rosyjskiego ze swą kompanią kadrową (stworzoną na podstawie „Strzelca” i ZWC). Jego akcja nie zakończyła się jednak sukcesem, gdyż nie uzyskał poparcia wśród antyniemiecko nastawionych Polaków. Piłsudski po nieudanej próbie wzniecenia powstania, rozpoczął tworzenie w Galicji polskich formacji wojskowych, Legionów, składających się z trzech brygad (pierwsza pod dowództwem Piłsudskiego). Piłsudski przystąpił także do tworzenia Polskiej Organizacji Narodowej (przekształconej później w Polską Organizację Wojskową – POW), która miała za zadanie dywersję w zaborze rosyjskim.

W tym czasie siły endeckie pod auspicjami armii rosyjskiej stworzyły Legion Puławski. Rosjanie starali się także pozyskać dla siebie poparcie Polaków poprzez odezwę ks. Mikołaja Mikołajewicza – dowódcy rosyjskiej armii, obiecującą Polskę odrodzoną, „swobodną w języku, wierze i samorządzie”, ale pod berłem cara. Obietnica ta nie przekonała Polaków. W VIII 1915 r. Państwa Centralne zajęły Królestwo Polskie. Dla pozyskania Polaków reaktywowano Uniwersytet Warszawski, Politechnikę, przywrócono język polski w sądach i gminach.

W 1916 roku po udanej rosyjskiej ofensywie Brusiłowa, gdy front Rosyjski dotarł aż do Galicji, państwa centralne postanowiły zyskać poparcie Polaków. 5 listopada 1916 roku cesarze Niemiec i Austro-Węgier wydali akt mówiący o tym, że na ziemiach zaboru rosyjskiego zostanie po wojnie utworzone niepodległe państwo polskie, będące jednak złączone stałym sojuszem z państwami centralnymi. W tym czasie Dmowski przebywał na zachodzie Europy, gdzie wśród państw Ententy agitował na rzecz Polski.

Czytaj więcej: Odzyskanie Niepodległości 1918

Marian Piłka: Naród wojowników

Szczegóły

Kategoria: Warto przeczytać

Opublikowano: 07 listopad 2013

Odsłony: 7428

Jerzy "Juras" Wroński, "Droga wojownika"

Gombrowicz miał racje twierdząc że Polacy maja problem z formą. Czym jest polskość we własnym świeżo odzyskanym państwie i we współczesnym świecie. I kim są Polacy? Czy forma w której się polskość objawiała w okresie przedwojennym, to tylko gęba, czyli małpowanie innych, przybieranie różnych masek, aby zasłonić własną pustkę, własna niedojrzałość i kompleksy wobec innych. Czy też forma ta kryje w sobie pozytywne treści, które są czymś więcej niż "gębą', przybieraną na różne okazje? Gombrowicza odpowiedz na ten problem jest odpowiedzią niepoważną, ale sam problem kształtu i treści polskości w państwie niepodległym i w społeczeństwie, które przechodziło proces unarodowienia, było wyzwaniem na które II Rzeczpospolita dała skuteczną odpowiedz w postaci wychowania patriotycznego . Odpowiedzią na postawiony przez Gombrowicza problem, był masowy opór polskiego narodu w czasie okupacji niemieckiej i przeciwko sowietyzacji w okresie komunizmu.

Ale komunizm dla naszego narodu był czymś znacznie gorszym, niż brak własnego państwa w okresie kształtowania się nowoczesnego narodu. Brak własnego państwa oddziaływał negatywnie na procesy narodowotwórcze, opóźniał je i dezorganizował, ale życie społeczne, a zwłaszcza rodzinne i wychowanie młodego pokolenia, było zdrowe i nienaruszone. Natomiast komunizm był walcem, który rozwalcowywał nasz naród przez cały okres swego istnienia. Komunizm niszczył narodowa tożsamość, fałszował historie, niszczył więzi społeczne i wszelkie formy istnienia polskości, kreując własny dostosowany do totalitaryzmu model 'człowieka socjalistycznego'. Z komunizmu wyszliśmy zredukowani w znacznej mierze do roli żywiołu etnicznego, głęboko zdemoralizowanego i upodlonego, o zdezintegrowanym instynkcie narodowym , brakiem wykształconych zachowań społecznych charakterystycznych dla nowoczesnego i wolnego narodu, z upowszechnionymi postawami serwilizmu, denuncjacji, tchórzostwa, cwaniactwa, jako właściwymi cechami "człowieka socjalistycznego". Wyszliśmy z brakiem własnych elit, a w ich miejscu system komunistyczny ufundował, w ciągu dziesięcioleci swego istnienia, elity zastępcze o wyraźnie antynarodowym charakterze, elity wykorzenione z narodowego i religijnego dziedzictwa i wrogie temu dziedzictwu. Komunizm przyniósł ze sobą destrukcje jakiejkolwiek formy polskości i dominacje charakterystycznej bylejakości, przeciętności, służalczości, zawiści, szukania winy wyłącznie wśród innych, tchórzostwa, zaniku patriotycznych powinności, zaniku ambicji , nie tylko narodowych. A rozchwianie własnej tożsamości doprowadziło do wytworzenia się głębokich kompleksów wobec Zachodu, wyrażającego się przede wszystkim w imitacyjności kulturowej i służalczości. Upadek komunizmu objawił głęboki kryzys polskości i polskiego patriotyzmu. Wyszliśmy z komunizmu jako społeczeństwo roszczeniowe, głęboko zmaterializowane i zdemoralizowane, ograniczające swe aspiracje przede wszystkim do materialnej egzystencji.

Czytaj więcej: Marian Piłka: Naród wojowników