Obsesja krzyża? Słowo do moich braci socjalistów, liberałów i nie tylko...

Szczegóły

Kategoria: Naród

Opublikowano: 25 sierpień 2010

Odsłony: 3571

Jakiś czas temu, kiedy zwiedzałem w Rzymie pewną wystawę, moją uwagę przykuł nieduży obraz, którego autorem jest Marc Chagall, malarz żydowskiego pochodzenia. Obraz ten był lekko ukryty za jedną z kolumn. Przypominam sobie, że przedstawiał on pośpiesznie przejeżdżającą dorożkę tuż przed progiem wiejskiej chaty. Nagle zza tej chaty wynurzał się krzyż w dziwnej pozycji horyzontalnej. W twórczości tego żydowskiego malarza często obecny był krzyż. Wydaje się, że jest on dla niego wręcz pewnego rodzaju obsesją: na wielu dziełach pojawia się on w najmniej spodziewanym momencie. Dziwnym trafem - pragnę dodać - ten niewielki obraz, który zwrócił moją uwagę na wystawie w Rzymie, nosi tytuł "Obsesja". Sam autor tłumaczy: "Dla mnie Chrystus zawsze był symbolem żydowskiego męczennika. Tę właśnie prawdę zrozumiałem w 1908 roku, kiedy po raz pierwszy posłużyłem się tym obrazem... Byłem pod wpływem pogromu. Potem malowałem i szkicowałem krzyż na płótnach ukazujących getta pełne cierpień Żydów, z przestraszonymi uciekającymi żydowskimi matkami, trzymającymi na rękach swoje dzieciątka". Który z malarzy potrafiłby się oprzeć zachwytowi, misterium, dramatowi szaleństwa Tego, który obarczył się cierpieniem całego świata, dzieląc je z osobami najbardziej poniżonymi i przeżywającymi istne piekło na ziemi? A kto z nas, Polaków, mających jeszcze żywe wspomnienie piekła reżimu komunistycznego, za które do dzisiaj nikt nie przeprosił i chyba nie przeprosi... spodziewałby się, że oficjalny malarz włoskiej partii komunistycznej namaluje szalenie poruszający obraz ukazujący scenę Ukrzyżowania? Dlaczego właśnie ten malarz, Renato Guttuso, obok tematyki świata proletariatu przedstawianej za pomocą wielu kolorów, namalował także ukrzyżowanego? Niezależnie od tego, że namalował ten obraz na zamówienie, niewątpliwie uwidacznia się na nim osobiste zaangażowanie autora, o czym świadczy chociażby fragment z jego "Dziennika": "Mam namalować na zamówienie obraz: dwa na dwa metry. Zamawiający chce obrazu ze sceną ukrzyżowania, by móc go zawiesić u wezgłowia łóżka. Jak on będzie mógł znosić scenę męczarni zawieszoną nad swoim snem? Obecny czas jest czasem wojny: Abisynia, gaz, szubienice, ścięte głowy. Hiszpania i inne miejsca. Pragnę namalować tę okrutną mękę jako scenę z dzisiejszej epoki. Oczywiście nie w tym sensie, jakoby Chrystus umierał każdego dnia na krzyżu za nasze grzechy... ale jako symbol tych wszystkich, którzy muszą znosić zniewagi, więzienie, męczarnie za wyznawane poglądy... krzyże (szubienice) postawione w środku pokoju. Żołnierze i psy, kobiety z potarganymi włosami, rozchełstane, płaczące przy świetle świeczki". Skądinąd wiemy, że obraz ten wzbudził szereg polemik, zarówno ze strony kościelnej, jak i faszystowskiej, ponieważ malarz ukazał na nim dwuznaczność obecności Magdaleny i obnażył okrucieństwo wojny. Należy w tym miejscu dodać, że na jednym ze wstępnych szkiców oprawca na koniu miał rysy twarzy Hitlera. Guttuso świadom był reakcji, jakie wzbudzi ten obraz, ale mimo to nie mógł oprzeć się urokowi tej sceny.

Czytaj więcej: Obsesja krzyża? Słowo do moich braci socjalistów, liberałów i nie tylko...