„Przysięgam słowem honoru stać i trwać na straży idei Obozu Wielkiej Polski, być posłusznym rozkazom władz obozu, z godnością nosić jego znak "Miecz Chrobrego", a wszystkie siły, nawet życie, złożyć w ofierze dla dobra Wielkiej Polski.”
(S. Rudnicki, dz. cyt., s. 28-30. )
W momencie swych narodzin u schyłku XIX wieku polska myśl narodowa miała niewątpliwie charakter laicki.
Przełom w dziejach polskiego nacjonalizmu nastąpił w 1926 r., z chwilą założenia przez Dmowskiego Obozu Wielkiej Polski, którego młodzi aktywiści wnieśli do ruchu narodowego zupełnie nową jakość. W 1927 r. w ramach serii programowych wydawnictw OWP ukazała się broszura Dmowskiego „Kościół, naród, państwo”, gdzie padły pamiętne słowa, że katolicyzm nie jest dodatkiem do polskości, ale jej istotą. Od tego momentu idee polityczne polskich nacjonalistów zostały ściśle podporządkowane zasadom wiary katolickiej – katolicyzm stał się ich „monoideą”, jak to później określił o. Józef Maria Bocheński (1902-1995). Stawiali oni ruchowi za cel budowę ustrojowego, społecznego i ekonomicznego porządku opartego na filozofii św. Tomasza z Akwinu. Demokrację i liberalizm odrzucono ze względu na ich nietolerancję wobec prawdy i niedbałość o wszystko, co pozadoczesne; zastąpił je sformułowany przez młodych narodowców ideał Katolickiego Państwa Narodu Polskiego. W miarę krystalizowania się nowego oblicza ideowego obozu coraz bardziej w prawo przesuwał się program Stronnictwa Narodowego – utworzonego w 1928 r. w miejsce rozwiązanego ZLN – zwłaszcza odkąd w 1935 r. pełnię władzy uzyskali w nim popierani przez Dmowskiego tzw. młodoendecy. Wymowny wyraz ducha, jaki owładnął ruchem stanowiły ślubowania, jakie młodzi działacze SN pod przywództwem Witolda Nowosada zbiorowo złożyli w 1936 r. na Jasnej Górze. Z tych samych przemian duchowych wyrósł narodowo-radykalny nurt polskiego nacjonalizmu, reprezentowany przez powstały w 1934 r. Obóz Narodowo-Radykalny, a następnie jego odłamy: ONR-ABC oraz Ruch Narodowo-Radykalny (zwany Falangą).
Obóz Wielkiej Polski powstał 4 grudnia 1926 roku. Ideologia, program i działalność miały przełomowe znaczenie dla wykrystalizowania się doktryny narodowej. Choć zręby polskiego nacjonalizmu powstały jeszcze w XIX wieku, to jednak jego oblicze ukształtowało się dopiero pod koniec lat trzydziestych, w dużej mierze dzięki działalności OWP. Powstanie Obozu Wielkiej Polski było konsekwencją stopniowego odchodzenia od demoliberalnych iluzji, obecnych wśród starszych działaczy ruchu narodowego i przyczyniło się do ewolucji polskiej myśli nacjonalistycznej.
DEKLARACJA IDEOWA OWP Z 1926 r.
I. Obóz Wielkiej Polski jest organizacją świadomych sił narodu, mających za zadanie uczynić go zdolnym do silnego ujęcia w swe ręce spraw swoich, sprawić, ażeby stał się on w pełnym tego słowa znaczeniu panem swoich losów.
II. Celem naszego narodu, w pojęciu Obozu Wielkiej Polski, jest stać się narodem wielkim, zarówno w życiu wewnętrznym państwa, jak i w stosunkach międzynarodowych. Wielkim jest naród, który wysoko nosi sztandar swej wiary, swej cywilizacji i swej państwowości. Działalność Obozu zmierza do tego, ażeby Polacy sami czcili i nakazywali innym cześć dla swej wiary, dla cywilizacji polskiej i dla państwa polskiego.
III. Wiara narodu polskiego, religia rzymskokatolicka musi zajmować stanowisko religii panującej, ściśle związanej z państwem i jego życiem, oraz stanowić podstawę wychowania młodych pokoleń. Przy zapewnionej ustawami państwowymi wolności sumienia - zorganizowany naród nie może tolerować, ażeby jego wiara była przedmiotem ataków lub doznała obrazy z czyjejkolwiek strony, ażeby religią frymarczono dla jakichkolwiek celów lub prowadzono zorganizowaną akcję w celu rozkładu życia religijnego narodu.
IV. Cywilizacja polska, jeśli ma być cywilizacją wielkiego narodu, musi się wyrażać :
1) w przywiązaniu i czci dla przeszłości, dla tradycji polskiej, w noszeniu z godnością imienia Polaka;
2) w głębokim poczuciu obowiązku względem Ojczyzny i odpowiedzialności każdego obywatela za swe czyny na zajmowanym stanowisku w życiu narodu ;
3) w poczuciu hierarchii przy organizacji zarówno pracy, jak walki - i w surowej karności, bez hierarchii bowiem i karności naród jest bezwładnym ciałem, niezdolnym do jakiegokolwiek działania ;
4) w wysokim poziomie obyczajów i dyscyplinie obyczajowej, nakazującej wszystkim szanować poczucie
moralne narodu ;
5) w organizacji surowej opinii publicznej, swym naciskiem nie dopuszczającej do czynów, przynoszących narodowi szkodę polityczną, moralną lub materialną.
6) w bogatej i posiadającej wysoki poziom twórczości duchowej we wszystkich dziedzinach ;
7) w wielkiej wytwórczości materialnej, w wytężonej i sprawnie zorganizowanej pracy, zapewniającej narodowi środki do życia, a państwu potęgę ;wreszcie
8) w męstwie obywateli, w odważnej ich walce przeciwko wszystkiemu, co naród rozkłada, osłabia lub poniża
V. Państwo wielkiego narodu musi być zorganizowane, ażeby było zdolne :
1) zapewnić sobie szacunek i uznanie swych praw u obcych, zabezpieczyć siebie i swych obywateli od upokorzenia i wyzysku gospodarczego ;
2) zapewnić wszystkim obywatelom sprawiedliwość, zabezpieczyć ich od krzywd z czyjejkolwiek strony, zapewnić im bezpieczeństwo życia i mienia, spokój i wolność pracy, wreszcie obronić ich, a zwłaszcza młode pokolenia od zgorszenia;
3) przestrzegać surowo prawa, na którym istnienie jego życie społeczeństwa się opiera - i zmuszać wszystkich innych do poszanowania praw, żadnego bezprawia nie pozostawić bezkarnym;
4) nakazywać szacunek dla siebie i swych instytucji wszystkim, poczynając od rządu i jego organów, które muszą spełniać należycie swe obowiązki i ściśle dotrzymywać przyjętych zobowiązań ; wreszcie
5) musi być gotowym do natychmiastowego tłumienia wszelkich objawów anarchii i do wystąpienia w każdej chwili na zewnątrz w obronie swych interesów i swej godności
VI. Na powyższych zasadach opiera się program Obozu Wielkiej Polski, który w poszczególnych działach będzie rozwijany w publikacjach i instrukcjach organizacyjnych.
Powstanie OWP miało na celu zjednoczenie prawicowych przeciwników sanacji i oddziaływanie na społeczeństwo w duchu idei narodowej. [1]
Największą popularnością cieszył się wśród młodzieży, studentów, intelektualistów oraz wśród szeroko rozumianej klasy średniej[2], jednak starał się pozyskiwać też klasę robotniczą i chłopstwo. [3]
Symbolami organizacji stały się: piaskowe koszule (lub kurtki mundurowe), granatowe spodnie i berety, pieśń organizacyjna Hymn Młodych, rzymskie pozdrowienie oraz Szczerbiec (Mieczyk Chrobrego) owinięty w biało-czerwony sztandar. [4]
Program OWP przedstawiony został w broszurach opracowanych przez: Romana Dmowskiego ("Zagadnienia Rządu" , "Kościół, Naród i Państwo"), Romana Rybarskiego ("Polityka i gospodarstwo"), Jerzego Zdziechowskiego ("Polityka finansowa"), Bohdana Wasiutyńskiego ("Praworządność") oraz Zygmunta Berezowskiego ("Polityka zagraniczna").
OWP postulował stworzenie państwa narodowego, realizującego interesy wyłącznie narodu polskiego, nie zaś wszystkich bez wyjątku obywateli. Walczył z dominacją Żydów w sferach gospodarczych, proponując całkowite wyłączenie tej mniejszości z życia publicznego. [5] OWP zakładał prowadzenie konsekwentnej polityki polonizacyjnej mniejszości słowiańskich i stopniowe ich włączanie w nurt polskiego życia narodowego. [6] Dostrzegano problem mniejszości niemieckiej i w ogóle kwestię zagrożenia niemieckiego – formułowano dalekosiężny cel odzyskania rdzennie słowiańskich ziem zachodnich, obejmujących: Górny i Dolny Śląsk, Ziemię Lubuską, Pomorze, a także Warmię i Mazury. [7]
Jak wszystkie organizacje należące do przedwojennego obozu narodowego, OWP silnie akcentowała swoje przywiązanie do religii katolickiej. Według tej organizacji, Polska powinna być państwem wyznaniowym, z tolerancją dla istnienia innych wyznań i zachowaniem wolności woli. W programie OWP czytamy: "Wiara Narodu Polskiego, religia rzymskokatolicka musi zajmować stanowisko religii panującej, ściśle związanej z państwem i jego życiem, oraz stanowić podstawę wychowania młodych pokoleń. Przy zapewnionej ustawami państwowymi wolności sumienia – zorganizowany naród nie może tolerować, ażeby jego wiara była przedmiotem ataków lub doznała obrazy z czyjejkolwiek strony, ażeby religią frymarczono dla jakichkolwiek celów lub prowadzono zorganizowaną akcję w celu rozkładu życia religijnego narodu". [8]
Tekst programu nie sugeruje jednak jednoznacznie tolerancji dla innych wyznań.
W sferze gospodarki w ramach OWP jak i całego ruchu narodowego w tym okresie ścierały się dwie wizje rozwoju gospodarczego: wolnorynkowa i liberalna Romana Rybarskiego oraz społeczno – korporacyjna. [9] Druga koncepcja najwięcej zwolenników miała wśród zradykalizowanej młodzieży.
OWP akcentował konieczność odejścia od demokratyczno – parlamentarnego modelu rządów, postulując wzmocnienie władzy wykonawczej oraz wprowadzenie zasad hierarchizmu i elitaryzmu w życiu politycznym. [10] Dmowski uznając, że naród jest źródłem władzy[11] postulował powołanie organizacji narodu, czyniącej z niego "ciało zdolne kierować się jedną myślą i działać według jednego planu". [12]
Szczególnie ważnym, z punktu widzenia Romana Dmowskiego, było zainteresowanie Obozem młodego pokolenia: „My mamy idee, mamy myśl i wiarę, mamy — twierdził Roman Dmowski — młody zapał do sprawy, której służymy, dlatego do nas się garną młode pokolenia, wszystko co młode, co moralnie świeże, ku nam się zwraca. Trupy młodzieży nie prowadzą. I nas czeka pewne zwycięstwo”. Tak żywiołowa reakcja młodzieży na powstanie OWP wynikała z faktu, że jego twórca, co często podkreślał, wyznaczał Obozowi rolę czynnika spajającego Polaków, gdzie panować miały braterskie relacje: „[...] braterstwo narodu, związek ludzi, przedstawiających najgłębszą świadomość narodową, najsilniejsze przywiązanie do Ojczyzny, wspólną wszystkim gotowość poświęcenia się dla niej, [...] braterstwo w jednej wierze, wierze naszej i ojców naszych”.
[1] Zygmunt Kaczmarek, Obóz Wielkiej Polski. Geneza i działalność społeczno-polityczna w latach 1926-1933. Poznań 1980, s. 4-5
[2] Rudnicki Szymon: Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność. Warszawa 1985, s. 69, 79
[3] Zygmunt Kaczmarek, Obóz Wielkiej Polski. Geneza i działalność społeczno-polityczna w latach 1926-1933. Poznań 1980, s. 53; Rudnicki Szymon: Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność. Warszawa 1985, s. 131
[4] Rudnicki Szymon: Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność. Warszawa 1985, s. 30-31; Rafał Dobrowolski, Wojciech J. Muszyński, "Szczerbiec Chrobrego i symbolika polskiego ruchu narodowego w latach 1926–1939", (w:) "Glaukopis" 2011/2012 nr 23/24
[5] ”Życie i śmierć dla Narodu!". Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat trzydziestych XX wieku. Pod red. Arkadiusza Mellera i Patryka Tomaszewskiego. Toruń 2009, s. 70-73; Rudnicki Szymon: Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność. Warszawa 1985, s. 114-116, 141-143
[6] ”Życie i śmierć dla Narodu!". Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat trzydziestych XX wieku. Pod red. Arkadiusza Mellera i Patryka Tomaszewskiego. Toruń 2009, s. 74-76; Rudnicki Szymon: Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność. Warszawa 1985, s. 109-110
[7] ”Życie i śmierć dla Narodu!". Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat trzydziestych XX wieku. Pod red. Arkadiusza Mellera i Patryka Tomaszewskiego. Toruń 2009, s. 77-80
[8] Życie i śmierć dla Narodu!". Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat trzydziestych XX wieku. Pod red. Arkadiusza Mellera i Patryka Tomaszewskiego. Toruń 2009, s. 58
[9] Tadeusz Włudyka, "Trzecia droga" w myśli gospodarczej II Rzeczypospolitej, Kraków 1994, s. 59-90
[10] Życie i śmierć dla Narodu!". Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat trzydziestych XX wieku. Pod red. Arkadiusza Mellera i Patryka Tomaszewskiego. Toruń 2009, s. 58
[11] Dmowski Roman: Pisma. T. IX (Polityka narodowa w odbudowanem państwie – mowy i rozprawy polityczne z lat 1919-1934). Częstochowa 1939, s. 149
[12] Dmowski Roman: Pisma. T. IX (Polityka narodowa w odbudowanem państwie – mowy i rozprawy polityczne z lat 1919-1934). Częstochowa 1939, s. 157
(S. Rudnicki, dz. cyt., s. 28-30. )
W momencie swych narodzin u schyłku XIX wieku polska myśl narodowa miała niewątpliwie charakter laicki.
Przełom w dziejach polskiego nacjonalizmu nastąpił w 1926 r., z chwilą założenia przez Dmowskiego Obozu Wielkiej Polski, którego młodzi aktywiści wnieśli do ruchu narodowego zupełnie nową jakość. W 1927 r. w ramach serii programowych wydawnictw OWP ukazała się broszura Dmowskiego „Kościół, naród, państwo”, gdzie padły pamiętne słowa, że katolicyzm nie jest dodatkiem do polskości, ale jej istotą. Od tego momentu idee polityczne polskich nacjonalistów zostały ściśle podporządkowane zasadom wiary katolickiej – katolicyzm stał się ich „monoideą”, jak to później określił o. Józef Maria Bocheński (1902-1995). Stawiali oni ruchowi za cel budowę ustrojowego, społecznego i ekonomicznego porządku opartego na filozofii św. Tomasza z Akwinu. Demokrację i liberalizm odrzucono ze względu na ich nietolerancję wobec prawdy i niedbałość o wszystko, co pozadoczesne; zastąpił je sformułowany przez młodych narodowców ideał Katolickiego Państwa Narodu Polskiego. W miarę krystalizowania się nowego oblicza ideowego obozu coraz bardziej w prawo przesuwał się program Stronnictwa Narodowego – utworzonego w 1928 r. w miejsce rozwiązanego ZLN – zwłaszcza odkąd w 1935 r. pełnię władzy uzyskali w nim popierani przez Dmowskiego tzw. młodoendecy. Wymowny wyraz ducha, jaki owładnął ruchem stanowiły ślubowania, jakie młodzi działacze SN pod przywództwem Witolda Nowosada zbiorowo złożyli w 1936 r. na Jasnej Górze. Z tych samych przemian duchowych wyrósł narodowo-radykalny nurt polskiego nacjonalizmu, reprezentowany przez powstały w 1934 r. Obóz Narodowo-Radykalny, a następnie jego odłamy: ONR-ABC oraz Ruch Narodowo-Radykalny (zwany Falangą).
Obóz Wielkiej Polski powstał 4 grudnia 1926 roku. Ideologia, program i działalność miały przełomowe znaczenie dla wykrystalizowania się doktryny narodowej. Choć zręby polskiego nacjonalizmu powstały jeszcze w XIX wieku, to jednak jego oblicze ukształtowało się dopiero pod koniec lat trzydziestych, w dużej mierze dzięki działalności OWP. Powstanie Obozu Wielkiej Polski było konsekwencją stopniowego odchodzenia od demoliberalnych iluzji, obecnych wśród starszych działaczy ruchu narodowego i przyczyniło się do ewolucji polskiej myśli nacjonalistycznej.
DEKLARACJA IDEOWA OWP Z 1926 r.
I. Obóz Wielkiej Polski jest organizacją świadomych sił narodu, mających za zadanie uczynić go zdolnym do silnego ujęcia w swe ręce spraw swoich, sprawić, ażeby stał się on w pełnym tego słowa znaczeniu panem swoich losów.
II. Celem naszego narodu, w pojęciu Obozu Wielkiej Polski, jest stać się narodem wielkim, zarówno w życiu wewnętrznym państwa, jak i w stosunkach międzynarodowych. Wielkim jest naród, który wysoko nosi sztandar swej wiary, swej cywilizacji i swej państwowości. Działalność Obozu zmierza do tego, ażeby Polacy sami czcili i nakazywali innym cześć dla swej wiary, dla cywilizacji polskiej i dla państwa polskiego.
III. Wiara narodu polskiego, religia rzymskokatolicka musi zajmować stanowisko religii panującej, ściśle związanej z państwem i jego życiem, oraz stanowić podstawę wychowania młodych pokoleń. Przy zapewnionej ustawami państwowymi wolności sumienia - zorganizowany naród nie może tolerować, ażeby jego wiara była przedmiotem ataków lub doznała obrazy z czyjejkolwiek strony, ażeby religią frymarczono dla jakichkolwiek celów lub prowadzono zorganizowaną akcję w celu rozkładu życia religijnego narodu.
IV. Cywilizacja polska, jeśli ma być cywilizacją wielkiego narodu, musi się wyrażać :
1) w przywiązaniu i czci dla przeszłości, dla tradycji polskiej, w noszeniu z godnością imienia Polaka;
2) w głębokim poczuciu obowiązku względem Ojczyzny i odpowiedzialności każdego obywatela za swe czyny na zajmowanym stanowisku w życiu narodu ;
3) w poczuciu hierarchii przy organizacji zarówno pracy, jak walki - i w surowej karności, bez hierarchii bowiem i karności naród jest bezwładnym ciałem, niezdolnym do jakiegokolwiek działania ;
4) w wysokim poziomie obyczajów i dyscyplinie obyczajowej, nakazującej wszystkim szanować poczucie
moralne narodu ;
5) w organizacji surowej opinii publicznej, swym naciskiem nie dopuszczającej do czynów, przynoszących narodowi szkodę polityczną, moralną lub materialną.
6) w bogatej i posiadającej wysoki poziom twórczości duchowej we wszystkich dziedzinach ;
7) w wielkiej wytwórczości materialnej, w wytężonej i sprawnie zorganizowanej pracy, zapewniającej narodowi środki do życia, a państwu potęgę ;wreszcie
8) w męstwie obywateli, w odważnej ich walce przeciwko wszystkiemu, co naród rozkłada, osłabia lub poniża
V. Państwo wielkiego narodu musi być zorganizowane, ażeby było zdolne :
1) zapewnić sobie szacunek i uznanie swych praw u obcych, zabezpieczyć siebie i swych obywateli od upokorzenia i wyzysku gospodarczego ;
2) zapewnić wszystkim obywatelom sprawiedliwość, zabezpieczyć ich od krzywd z czyjejkolwiek strony, zapewnić im bezpieczeństwo życia i mienia, spokój i wolność pracy, wreszcie obronić ich, a zwłaszcza młode pokolenia od zgorszenia;
3) przestrzegać surowo prawa, na którym istnienie jego życie społeczeństwa się opiera - i zmuszać wszystkich innych do poszanowania praw, żadnego bezprawia nie pozostawić bezkarnym;
4) nakazywać szacunek dla siebie i swych instytucji wszystkim, poczynając od rządu i jego organów, które muszą spełniać należycie swe obowiązki i ściśle dotrzymywać przyjętych zobowiązań ; wreszcie
5) musi być gotowym do natychmiastowego tłumienia wszelkich objawów anarchii i do wystąpienia w każdej chwili na zewnątrz w obronie swych interesów i swej godności
VI. Na powyższych zasadach opiera się program Obozu Wielkiej Polski, który w poszczególnych działach będzie rozwijany w publikacjach i instrukcjach organizacyjnych.
Powstanie OWP miało na celu zjednoczenie prawicowych przeciwników sanacji i oddziaływanie na społeczeństwo w duchu idei narodowej. [1]
Największą popularnością cieszył się wśród młodzieży, studentów, intelektualistów oraz wśród szeroko rozumianej klasy średniej[2], jednak starał się pozyskiwać też klasę robotniczą i chłopstwo. [3]
Symbolami organizacji stały się: piaskowe koszule (lub kurtki mundurowe), granatowe spodnie i berety, pieśń organizacyjna Hymn Młodych, rzymskie pozdrowienie oraz Szczerbiec (Mieczyk Chrobrego) owinięty w biało-czerwony sztandar. [4]
Program OWP przedstawiony został w broszurach opracowanych przez: Romana Dmowskiego ("Zagadnienia Rządu" , "Kościół, Naród i Państwo"), Romana Rybarskiego ("Polityka i gospodarstwo"), Jerzego Zdziechowskiego ("Polityka finansowa"), Bohdana Wasiutyńskiego ("Praworządność") oraz Zygmunta Berezowskiego ("Polityka zagraniczna").
OWP postulował stworzenie państwa narodowego, realizującego interesy wyłącznie narodu polskiego, nie zaś wszystkich bez wyjątku obywateli. Walczył z dominacją Żydów w sferach gospodarczych, proponując całkowite wyłączenie tej mniejszości z życia publicznego. [5] OWP zakładał prowadzenie konsekwentnej polityki polonizacyjnej mniejszości słowiańskich i stopniowe ich włączanie w nurt polskiego życia narodowego. [6] Dostrzegano problem mniejszości niemieckiej i w ogóle kwestię zagrożenia niemieckiego – formułowano dalekosiężny cel odzyskania rdzennie słowiańskich ziem zachodnich, obejmujących: Górny i Dolny Śląsk, Ziemię Lubuską, Pomorze, a także Warmię i Mazury. [7]
Jak wszystkie organizacje należące do przedwojennego obozu narodowego, OWP silnie akcentowała swoje przywiązanie do religii katolickiej. Według tej organizacji, Polska powinna być państwem wyznaniowym, z tolerancją dla istnienia innych wyznań i zachowaniem wolności woli. W programie OWP czytamy: "Wiara Narodu Polskiego, religia rzymskokatolicka musi zajmować stanowisko religii panującej, ściśle związanej z państwem i jego życiem, oraz stanowić podstawę wychowania młodych pokoleń. Przy zapewnionej ustawami państwowymi wolności sumienia – zorganizowany naród nie może tolerować, ażeby jego wiara była przedmiotem ataków lub doznała obrazy z czyjejkolwiek strony, ażeby religią frymarczono dla jakichkolwiek celów lub prowadzono zorganizowaną akcję w celu rozkładu życia religijnego narodu". [8]
Tekst programu nie sugeruje jednak jednoznacznie tolerancji dla innych wyznań.
W sferze gospodarki w ramach OWP jak i całego ruchu narodowego w tym okresie ścierały się dwie wizje rozwoju gospodarczego: wolnorynkowa i liberalna Romana Rybarskiego oraz społeczno – korporacyjna. [9] Druga koncepcja najwięcej zwolenników miała wśród zradykalizowanej młodzieży.
OWP akcentował konieczność odejścia od demokratyczno – parlamentarnego modelu rządów, postulując wzmocnienie władzy wykonawczej oraz wprowadzenie zasad hierarchizmu i elitaryzmu w życiu politycznym. [10] Dmowski uznając, że naród jest źródłem władzy[11] postulował powołanie organizacji narodu, czyniącej z niego "ciało zdolne kierować się jedną myślą i działać według jednego planu". [12]
Szczególnie ważnym, z punktu widzenia Romana Dmowskiego, było zainteresowanie Obozem młodego pokolenia: „My mamy idee, mamy myśl i wiarę, mamy — twierdził Roman Dmowski — młody zapał do sprawy, której służymy, dlatego do nas się garną młode pokolenia, wszystko co młode, co moralnie świeże, ku nam się zwraca. Trupy młodzieży nie prowadzą. I nas czeka pewne zwycięstwo”. Tak żywiołowa reakcja młodzieży na powstanie OWP wynikała z faktu, że jego twórca, co często podkreślał, wyznaczał Obozowi rolę czynnika spajającego Polaków, gdzie panować miały braterskie relacje: „[...] braterstwo narodu, związek ludzi, przedstawiających najgłębszą świadomość narodową, najsilniejsze przywiązanie do Ojczyzny, wspólną wszystkim gotowość poświęcenia się dla niej, [...] braterstwo w jednej wierze, wierze naszej i ojców naszych”.
[1] Zygmunt Kaczmarek, Obóz Wielkiej Polski. Geneza i działalność społeczno-polityczna w latach 1926-1933. Poznań 1980, s. 4-5
[2] Rudnicki Szymon: Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność. Warszawa 1985, s. 69, 79
[3] Zygmunt Kaczmarek, Obóz Wielkiej Polski. Geneza i działalność społeczno-polityczna w latach 1926-1933. Poznań 1980, s. 53; Rudnicki Szymon: Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność. Warszawa 1985, s. 131
[4] Rudnicki Szymon: Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność. Warszawa 1985, s. 30-31; Rafał Dobrowolski, Wojciech J. Muszyński, "Szczerbiec Chrobrego i symbolika polskiego ruchu narodowego w latach 1926–1939", (w:) "Glaukopis" 2011/2012 nr 23/24
[5] ”Życie i śmierć dla Narodu!". Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat trzydziestych XX wieku. Pod red. Arkadiusza Mellera i Patryka Tomaszewskiego. Toruń 2009, s. 70-73; Rudnicki Szymon: Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność. Warszawa 1985, s. 114-116, 141-143
[6] ”Życie i śmierć dla Narodu!". Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat trzydziestych XX wieku. Pod red. Arkadiusza Mellera i Patryka Tomaszewskiego. Toruń 2009, s. 74-76; Rudnicki Szymon: Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność. Warszawa 1985, s. 109-110
[7] ”Życie i śmierć dla Narodu!". Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat trzydziestych XX wieku. Pod red. Arkadiusza Mellera i Patryka Tomaszewskiego. Toruń 2009, s. 77-80
[8] Życie i śmierć dla Narodu!". Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat trzydziestych XX wieku. Pod red. Arkadiusza Mellera i Patryka Tomaszewskiego. Toruń 2009, s. 58
[9] Tadeusz Włudyka, "Trzecia droga" w myśli gospodarczej II Rzeczypospolitej, Kraków 1994, s. 59-90
[10] Życie i śmierć dla Narodu!". Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat trzydziestych XX wieku. Pod red. Arkadiusza Mellera i Patryka Tomaszewskiego. Toruń 2009, s. 58
[11] Dmowski Roman: Pisma. T. IX (Polityka narodowa w odbudowanem państwie – mowy i rozprawy polityczne z lat 1919-1934). Częstochowa 1939, s. 149
[12] Dmowski Roman: Pisma. T. IX (Polityka narodowa w odbudowanem państwie – mowy i rozprawy polityczne z lat 1919-1934). Częstochowa 1939, s. 157
Opublikowano 10th October 2014, autor: Anna Kowalska
