II RP wobec problemu wychodźstwa. Regulacje prawne, kolonie, faktorie.

Szczegóły

Kategoria: Warto przeczytać

Opublikowano: 14 maj 2013

Odsłony: 9227

Jednym z wielu problemów odziedziczonych w spadku po okresie rozbiorów przez odradzające się Niepodległe Państwo Polskie był roblem wychodźstwa. Odzyskanie niepodległości w 1918 r. nałożyło na władze polskie obowiązek opieki nad licznymi przedstawicielami narodu polskiego, rozproszonymi po całym świecie. Polityka społeczna zaborców doprowadziła bowiem do masowych emigracji popowstaniowych, do których doszły liczne wyjazdy podyktowane trudną sytuacją gospodarczo-społeczną na ziemiach polskich. Zadanie, jakie przyniosła nowa rzeczywistość po zakończeniu I wojny światowej polegało przede wszystkim na jak najszybszym stworzeniu instrumentów prawnych oraz powołaniu organów administracyjnych, regulujących sprawy emigracji oraz reemigracji. Władze II RP zdawały sobie również sprawę z tego, iż muszą wobec problemu wychodźstwa przyjąć postawę aktywną. W przeciwnym razie emigracyjny „żywioł” rozproszy się po całym świecie i bardzo szybko ulegnie wynarodowieniu.
Bilans emigracyjny II RP jest ujemny, blisko 1,05 miliona ludzi (E. Kołodziej Wychodźstwo zarobkowe z Polski 1918–1939. Studia nad polityką emigracyjną II Rzeczypospolitej, Warszawa 1982). Nie jest to jednak bilans jednostronny. Wprawdzie ponad 2,2 miliona obywateli Państwa Polskiego zdecydowała się w tym okresie na emigrację, ale z drugiej strony wróciło do kraju ponad 1 milion ludzi (największa dobrowolna reemigracja w historii Polski). Dzięki wysiłkowi władz polskich ujemny bilans emigracyjny II RP nie przyjął formy „drenażu mózgów”. Emigrowali przede wszystkim ludzie biedni i nie wykształceni. Powracali do kraju w dużej części wykształceni i fachowcy, którym stworzono w Polsce odpowiednie warunki do rozwoju i egzystencji. Bez tych ludzi, ich doświadczenia, pracy dla dobra Polski nie byłaby możliwa odbudowa kraju i sukces gospodarczy II RP.
Z dzisiejszej perspektywy warto przypomnieć czytelnikom jak wyglądała ówczesna polityka Polski w stosunku do wychodźstwa, szczególnie, że obecne władze III RP podobnie jak władze PRL nie mają pomysłu na to jak „zagospodarować” emigrację. Współcześnie podobnie jak w czasach PRL (lata 80. XX w) masowe wyjazdy, szczególnie ludzi młodych mają bardzo często charakter klasycznego „drenażu mózgów”. Aby temu zapobiec nie korzysta się ani z doświadczeń II RP ani z doświadczeń innych krajów europejskich (np. Hiszpania, Portugalia, Włochy, Irlandia), które również wielokrotnie w swojej historii dotknął problem wychodźstwa. 

Emigracja z ziem polskich do listopada 1918 r.

Czytaj więcej: II RP wobec problemu wychodźstwa. Regulacje prawne, kolonie, faktorie.

Refleksje w 87. rocznicę zamachu majowego

Szczegóły

Kategoria: Warto przeczytać

Opublikowano: 13 maj 2013

Odsłony: 9516

Dziś 87. rocznica zamachu majowego i jednocześnie rocznica śmierci Józefa Piłsudskiego. Nie przestaje mnie dziwić to, jak nominalni zwolennicy rządów prawa, demokracji i praw człowieka łatwo rozgrzeszają tamten przewrót, który był podeptaniem świeżo wspólnie ustanowionej Konstytucji i który postawił Polskę na skraju wojny domowej w której zginęło ok. 400 ofiar, a kolejny 1000 został ranny.

Pojawiają się z reguły dwa uzasadnienia: wewnętrzne ("sejmokracja") i zewnętrzne (słabość polskiej państwowości). Żadne z nich nie wydaje mi się wystarczające. Zarzut o tym, że polska demokracja "nie działała" to po części wynik idealizowania ustroju demokratycznego dziś przez obóz lewicowoliberalny, a po części wynik pomajowej propagandy politycznej sanacji. W rzeczywistości ustrój działał, a państwo w nie najgorszym tempie było budowane i scalane. W czym znaczny udział mieli endecy, dający dowody zdolności do bardzo daleko idących kompromisów z politycznymi rywalami. Sanacyjna dyktatura zamiast kompromisów swym rywalom miała do zaproponowania emigrację, bicie, pokazowe procesy i więzienia. Dla tego jak się obeszli z Witosem czy Korfantym nie znajduję wręcz słów... Co do drugiego uzasadnienia - zagrożenia zewnętrznego - to właściwie nie ma o czym dyskutować, jako że było ono wówczas czysto potencjalne. Jeśli przyjąć taką logikę, że przypuszczenie co do potencjalnych zagrożeń usprawiedliwia zamach stanu, to właściwie wszelka praworządność staje się fikcją.

Tak naprawdę sądzę, że przyczyny przymykania oko na zamach majowy i prymitywizm polityczny pomajowego reżimu są zupełnie inne. Po pierwsze ta postawa prawie zawsze podszyta jest niechęcią do obozu narodowego i słabo skrywaną satysfakcją, że został on zepchnięty na margines, na którym przez resztę polskiej niepodległości się rozpaczliwie szamotał. Po drugie jest w tej postawie element satysfakcji, że polski sanacyjny "faszyzm" miał lewicowo-postępowe oblicze. Po trzecie demokratyzm przez lewicowoliberalne elity rozumiany jest z reguły nie klasycznie - jako udział Ludu w rządzeniu - ale raczej jako realizowanie katalogu lewicowych postulatów. A te, na naszej ziemi, prawie zawsze trzeba było realizować wbrew Ludowi, który przejawiał z reguły postawę zachowawczą.

Czytaj więcej: Refleksje w 87. rocznicę zamachu majowego