Naród

Szczegóły

Kategoria: Naród

Opublikowano: 04 luty 2013

Odsłony: 3880

Ocena użytkowników: 4 / 5

To smutne – już dawno nie czytałem takiej dawki demagogii i pseudopatriotycznych frazesów w wykonaniu kogoś z tytułem naukowym. Rzecz dotyczy prof. Andrzeja Nowaka („W Sieci”, nr 2/2013), który z ogromną pewnością siebie przekonuje, że powstanie 1863 roku nie tylko musiało wybuchnąć, ale było jak najbardziej uzasadnione, słuszne i godne poparcia.

Było to bowiem, jak przekonuje Nowak, najważniejsze ogniwo w walce z Rosją, która zaczęła się jeszcze w XVIII wieku a zakończyło strajkami w 1988 roku. Ta walka toczona przez 225 lat to „istota polskości”. Tak więc mamy pierwszą naukę dla ludu – klęski, tragedie i przegrana za przegraną, to jest „istota polskości”. W moim przekonaniu jest to szaleńczy absurd, teza z gruntu antynarodowa i w dodatku nieprawdziwa.

Andrzej Nowak za punkt wyjścia swoich, wyjątkowo, nawet jak na niego, emocjonalnych wynurzeń, czyni rozprawę z „realistami”. Pisze o nich pogardliwie jako nie rozumiejących ducha polskiego zaprzańców. Krótko mówiąc – odmawia im czystych intencji. Widać jednocześnie, że opinie tych „realistów” szalenie go irytują, bo są jednak obecne i przyjmowane. Burzą błogi stan hurrapatriotów, odbierają im poczucie, że tylko oni mają słuszność. Styl, z jakim rozprawia się Nowak z „realistami” nie jest jednak najwyższej próby.

Powstanie musiało wybuchnąć przeciwko Rosji – przekonuje Nowak – bo to Rosja miała 82 proc. terytorium I Rzeczypospolitej, a Prusy tylko 7 a Austria 11 proc. Musieliśmy więc walczyć przeciwko największemu zaborcy. Problem w tym, że ludność rdzennie polska, katolicka – zamieszkiwała w 90 proc. na zachód od Bugu, a w zaborze pruskim i austriackim to Polacy stanowili prawie całą ich ludność. Argument jest więc wyjątkowo demagogiczny. Zresztą wystarczy popatrzeć na mapę bitew i potyczek powstania, żeby uświadomić sobie jedno – powstanie nie istniało prawie w ogóle na tzw. Ziemiach Zabranych, poza Litwą, gdzie mieszkało sporo polskiej szlachty. Ale na bezkresach dawnej Rzeczypospolitej nikt broni nie podniósł. Na Rusi chłopi ukraińscy wyłapali szybko garstkę polskiej młodzieży i szlachty, albo oddając ją w ręce wojska rosyjskiego albo okrutnie masakrując. Powstanie odwołało się do anachronicznego już w połowie XIX wieku ideału Rzeczpospolitej Trojga Narodów. Po co więc pisać o 82 proc. polskich ziem zagarniętych tych przez Rosję, skoro w tym czasie była to już bijąca w oczy nieprawda oderwana od rzeczywistości? Po to chyba, żeby zrobić na czytelniku porażające wrażenie.

Czytaj więcej: Jan Engelgard: Prof. Andrzej Nowak na pierwszej linii powstańczego frontu